Małżeńska rozdzielność majątkowa.

Rozdzielność majątkowa jest jednym z małżeńskich ustrojów majątkowych. Cechą charakterystyczną tego ustroju jest brak majątku wspólnego małżonków. Występują tylko dwa odrębne majątki: męża i żony. Każdy z małżonków samodzielnie zarządza swoim majątkiem i nie potrzebuje do tego zgody drugiego małżonka. Nie jest jednak wykluczone nabywanie przedmiotów czy nawet nieruchomości wspólnie przez oboje. Powstaje wtedy stosunek oparty na współwłasności danego prawa, regulowany odpowiednimi przepisami prawa cywilnego. Także i w tym przypadku małżonkowie - współwłaściciele mogą swobodnie rozporządzać  przysługującą im częścią ułamkową.

Małżeńska rozdzielność majątkowa może powstać jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego. Odbywa się to poprzez spisanie właściwej umowy u notariusza. Konieczna jest jednak zgodna wola stron, ponieważ notariusz nie może ustanowić rozdzielności majątkowej tylko na podstawie oświadczenia złożonego przez jednego z małżonków. Małżeński ustrój majątkowy może powstać tylko poprzez umowę zawartą w formie aktu notarialnego.

Zawarcie takiej umowy możliwe jest również w trakcie trwania związku małżeńskiego. W takim przypadku istniejący majątek wspólny małżonków zostaje automatycznie przekształcony we współwłasność ułamkową, a udziały w tym majątku zasilają majątki osobiste.  

Jeśli jednak małżonkowie nie mogą dojść do porozumienia, jedyną możliwością wprowadzenia rozdzielności majątkowej jest orzeczenie sądowe. Żądanie jednego  małżonków musi zostać jednak poparte tzw. ważnymi powodami. Żaden przepis prawa nie definiuje co należy rozumieć pod tym sformułowaniem. W doktrynie prawa i orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że za ważne powody należy uznać taką sytuację, która wywołuje stan pociągający za sobą poważne i obiektywne zagrożenie dla interesów majątkowych jednego z małżonków, a poprzez to także i dla dobra rodziny. W praktyce będzie tu najczęściej chodzić o trwonienie majątku wspólnego, hazard, alkoholizm, niegospodarność, uniemożliwianie drugiemu małżonkowi korzystania z wspólnego majątku czy separacje. Ważnych powodów nigdy nie mogą stanowić okoliczności niezależne i niezawinione przez któregoś z małżonków, takie jak choroba lub wypadek losowy.

Rozdzielność majątkowa powstaje od dnia oznaczonego w wyroku. W pewnych okolicznościach sąd może wprowadzić ten ustrój majątkowy z datą wsteczną. Będzie to jednak miało charakter zupełnie wyjątkowy, ponieważ musi zostać uwzględniony potencjalny interes wierzycieli. Opcja ta nigdy nie wystąpi  podczas umownego wprowadzania rozdzielności.

Niezależnie od stosunków panujących w związku małżeńskim o rozdzielności majątkowej powinni pomyśleć przede wszystkim osoby prowadzące własną firmę, szczególnie w formie indywidualnej działalności gospodarczej. Jest to o tyle istotne, że w przedstawionych okolicznościach majątek firmy jest jednocześnie majątkiem prywatnym. Za ewentualne zobowiązania firmy odpowie więc poprzez majątek wspólny także ten małżonek, który z firmą formalnie i praktycznie nie ma nic wspólnego.

Paweł  Chrząszcz