Aukcje "kup teraz" a "licytacja" - czy można zrezygnować z zakupionego towaru?

W myśl obowiązujących przepisów, kupno rzeczy w serwisie aukcyjnym z opcją  „kup teraz” należy poczytywać jako umowę sprzedaży zawartą na odległość i w związku z tym klient posiada prawo odstąpienia od umowy. O zawarciu umowy na odległość możemy mówić, gdy transakcja jest zawierana bez jednoczesnej obecności obu stron przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, takich jak np.: radio, telewizja, Internet.  Warto pamiętać, że zawsze jedną stroną stosunku jest  konsument - klient, a drugą przedsiębiorca, który prowadzi określoną działalność gospodarczą. Jako przykład takiej sytuacji można wskazać sprzedaż wysyłkową.

W przypadku umowy zawartej na odległość, konsument ma prawo odstąpienia od umowy, tzn. może w ciągu 10 dni od zawarcia umowy sprzedaży zrezygnować z zakupów bez podania przyczyny. Termin dziesięciodniowy liczy się od dnia wydania rzeczy  lub od dnia jej zawarcia, w przypadku gdy umowa dotyczy świadczenia usługi. Klient, który chce zrezygnować z zakupionego towaru musi złożyć stosowane oświadczenie na piśmie i przed upływem dziesięciodniowego terminu wysłać go listem poleconym za potwierdzeniem odbioru na adres przedsiębiorcy. 

W przypadku odstąpienia od umowy, uznaję się ją za niezawartą, co oznacza, że klient zostaje zwolniony z wszystkich zobowiązań z niej wynikających. Strony są zobowiązane do zwrotu wszystkiego co sobie świadczyły, nie później niż w ciągu 14 dni.  Nie budzi wątpliwości fakt, że w przypadku odstąpienia od umowy zawartej na odległość, przedsiębiorca jest zobowiązany do zwrotu konsumentowi pieniędzy stanowiących cenę nabytego towaru. Natomiast sporną kwestią jest fakt ponoszenia kosztów pocztowych związanych z odesłaniem towaru do przedsiębiorcy w przypadku skorzystania  przez konsumenta z prawa odstąpienia od umowy. Co do zasady, większość przedsiębiorców w regulaminach swoich sklepów internetowych zawiera informację, ze koszty wysyłki ponosi klient. Stanowisko to jest słuszne i znajduje potwierdzenie w przepisach ustawy, m.in. art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2000r. (Dz.U. Nr 22, poz. 271) o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, który wskazuje, że nie podlega zwrotowi świadczenie, które ze względu na swój charakter nie podlega zwrotowi, czyli np.: świadczenie polegające na wysyłce zakupionego towaru.

Generalną zasadą w prawie polskim jest ochrona konsumentów, ale trzeba mieć na uwadze specyfikę umów zawieranych na odległość. W związku z czym słuszne wydaję się stanowisko, że koszty zwrotu towaru ponosi konsument, a zwrot kosztów wysyłki obciąża przedsiębiorcę, dzięki czemu ryzyko związane z zakupem towaru na odległość obciąża obie strony stosunku. Jednak od tej reguły, występują wyjątki, a mianowicie w przypadku zwrócenia towaru wadliwego oraz w razie odesłania przez konsumenta towaru zastępczego, to sprzedający ponosi koszty związane ze zwrotem przedmiotu. Pogląd ten podziela K. Szczygielska, która wskazuje, że tylko w przypadkach w ustawie przewidzianych zwrot rzeczy następuje na koszt przedsiębiorcy. A contrario w każdym innym przypadku, koszty te ponosi konsument. 

Natomiast konsument, który zakupił produkt w drodze „licytacji” nie może skorzystać z prawa odstąpienia od umowy, ponieważ zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny wynika wprost, ze przepisów o umowach zawieranych na odległość nie stosuję się do umów sprzedaży z licytacji.

Warto zwrócić uwagę, że w sytuacji, gdy przepisy ogólne stawiają konsumenta w lepszej sytuacji niż postanowienia proponowanej przez drugą stronę umowy to, co do zasady te postanowienia należy uznać za niedozwolone. Jedyne wyjątki od tej zasady możliwe są gdy jest to uzasadnione specyfiką wzajemnych świadczeń lub gdy inne postanowienia umowy kompensują taki zapis.

Podsumowując, konsument może odstąpić bez podania przyczyny od umowy zawartej na odległość, w opcji „kup teraz”, w ciągu 10 dni od wydania towaru. W związku z tym, może domagać się od przedsiębiorcy zwrotu kosztów produktu oraz kosztów wysyłki towaru. Konsument, który zakupił towar w drodze „licytacji” na serwisie aukcyjnym nie może skorzystać z dziesięciodniowego prawa odstąpienia od umowy.

Przedstawione regulacje wynikają z przepisów ustaw, jednak należy pamiętać, że niektóre kwestie mogą być uregulowane odmiennie w umowie sprzedaży czy regulaminach sklepów internetowych, dlatego też każda sprawa powinna być rozpatrywana indywidualnie.

Agnieszka Dachowska

Bibliografia:

1. ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.)

2. J. Myszkowski, Koszty przesłania towaru zakupionego przez konsumenta w ramach umów zawartych na odległość, MoP  2012, Nr 2
3. K. Szczygielska Odstąpienie od umowy zawartej na odległość w prawie niemieckim i polskim, KPP, 2003 r. Nr 2
4. www.uokik.gov.pl
5. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19.03.2007 r., sygn. akt III SK 21/06 oraz z dnia 11.10.2007 r., sygn. akt III SK 9/07