Carpooling – czy sposób na zmniejszenie kosztów dojazdu do pracy rodzi obowiązek podatkowy?

Dziennik Gazeta Prawna wystąpił z pytaniem do Ministra Finansów, czy kierowca świadczący usługi carpoolingu podlega obowiązkowi podatkowemu z tego tytułu. MF odpowiedziało, że co do zasady ani kierowca, ani pasażer nie mają obowiązków podatkowych na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie ma na razie przepisów, które regulowałyby prawnie umowę carpoolingu, ale wg. MF nie można wykluczyć sytuacji, w której dojdzie do powstania przychodu.

Jeżeli koszty paliwa pokrywane są proporcjonalnie do ilości pasażerów to takiego przychodu nie ma. Natomiast w sytuacji, gdy opłata będzie przekraczała udział pasażera w kosztach paliwa, pojawi się po stronie kierowcy świadczącego carpooling przychód, podlegający opodatkowaniu, a w rocznej deklaracji podatkowej PIT, kierowca podróżujący prywatnym autem powinien zakwalifikować powstały przychód w kategorii inne źródła. Wówczas może powstać obowiązek uiszczenia podatku. Podstawą opodatkowania  będzie nadwyżka ponad kwotę rzeczywistych kosztów przejazdu.

Jeśli przejazdy zostaną uregulowane, może powstać również obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług (dalej VAT). Zgodnie z art. 9 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE, którą implementowano do Polskiego porządku prawnego w art. 15 ustawy o VAT „podatnikiem jest każda osoba prowadząca samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności”. Wykorzystywanie regularnie majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania dochodu stanowi działalność gospodarczą. Zgodnie z wyrokiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 29.10.2009 r. (sygn. akt C-246/08), działalność gospodarcza na gruncie ustawy powinna mieć charakter trwały i być wykonywana w zamian za wynagrodzenie otrzymywane przez podmiot dokonujący danej transakcji. Wobec tego usługa carpoolingu, wykonywana w sposób regularny  wypełnia ustawową definicję działalności gospodarczej, a kierowca może być traktowany jak podatnik VAT, wobec czego powinien zarejestrować działalności gospodarczą. Pamiętać jednak należy, że zgodnie z dyspozycją art. 113 ust. 1 ustawy o VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których jej wartość nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł.

Z Rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie zrównoważonej europejskiej polityki transportowej uwzględniającej europejską politykę energetyczną i europejską politykę ochrony środowiska (2007/2147(INI))  wynika, że skuteczna polityka mobilności miejskiej powinna uwzględniać przewóz osób i w związku z tym musi przyjąć jak najbardziej zintegrowane podejście, które pozwoliłoby zgromadzić najodpowiedniejsze rozwiązania poszczególnych problemów.  Wobec faktu, że obszary miejskie oferują ekonomicznie rozsądne możliwości dalszego rozwoju polityk przenoszenia transportu na transport publiczny, ruch pieszy i rowerowy oraz nowego podejścia do logistyki miejskiej autorzy rezolucji uważają, że zasadnicze znaczenie mają pod tym względem inwestycje w innowacje technologiczne  i w lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury, zwłaszcza poprzez środki zarządzania popytem oraz innowacyjne rozwiązania na rzecz promowania nowych rozwiązań skierowanych na ograniczenie korzystania z prywatnych samochodów, takich jak dzielenie się samochodem (carsharing), czy jego wspólne użytkowanie (carpooling).

W Internecie działają serwisy, na których kierowcy poprzez trasę podróży są kojarzeni z pasażerami. W zjawisku tym należy dopatrywać się wielu korzyści nie tylko finansowych dla kierowcy, który zmniejszy swoje wydatki na paliwo, ale również zysku dla środowiska. Więcej pasażerów w jednym pojeździe to mniej samochodów, w których kierowcy przewożą  „powietrze”, a przez to także redukcja ulicznych korków i szybsza komunikacja w centrach miast.

W 2010 r. Sejmiki Województwa Podkarpackiego, Łódzkiego, Opolskiego i Małopolskiego podjęły uchwały, w których znalazły się działania promocyjne i edukacyjne z zakresu kształtowania pozytywnych postaw mieszkańców w odniesieniu do korzystania z transportu publicznego, ścieżek rowerowych, ruchu pieszego i wspólnego podróżowania. Niestety, jak dotychczas efektów działań administracyjnych brak a o alternatywnym sposobie na ekologiczne przejazdy wie tylko wąska grupa osób będących prawdopodobnie w większości użytkownikami serwisów społecznościowych. Pożądane są zatem w tym zakresie działania promocyjnie i edukacyjne, które rzeczywiście zachęcą Polaków do korzystania z carpoolingu. Dodatkowo, carpooling mógłby również znaleźć się wśród podstaw do uzyskania ulgi podatkowej, tak aby świadczenie carpoolingu było opłacalne również pod względem podatkowym.

Joanna Gaik