Na co uważać przy umowach kredytowych?

Zawarcie umowy

Wiele banków wymaga od kredytobiorcy przy umowie o udzielenie kredytu hipotecznego, założenia rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego, a nawet do złożenia deklaracji stałych wpłat na ten rachunek. Zgodnie z odpowiednią ustawą, bank może uzależnić przyznanie kredytu jedynie od zdolności kredytowej kredytobiorcy, czyli zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie. Osobie nie mającej zdolności kredytowej, bank może udzielić kredytu pod warunkiem ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu oraz przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia, tzw. programu naprawy gospodarki tej osoby, którego realizacja zapewni uzyskanie zdolności kredytowej w przyszłości. Niewielu banków korzysta jednak z tej drugiej możliwości.

Opłaty

Bank może pobierać prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych, ale nie wszystkie opłaty należy akceptować. Bank nie może  pobierać opłat, które są obiektywnie nieusprawiedliwione i sprzeczne z dobrymi obyczajami.  Opłatę, w wysokości określonej przez jeden z banków na kwotę 45 zł, za spóźnioną spłatę minimalnej kwoty, UOKiK uznał w rzeczywistości za zastrzeżenie dodatkowych odsetek za opóźnienie w spłacie kwoty minimalnej, co jest praktyką bezprawną (uchwała SN z dnia 26 wrzesnia 1969 r., III CZP 8/69 opubl. OSNCP 1970, z.6, poz. 97, uchwała SN z dnia15 maja 1976 r., III CZP 2/76 opubl. OSNCP 1977, z.4, poz.66).

Wypowiedzenie umowy przez bank

Bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej. Termin wypowiedzenia musi wynosić co najmniej 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. Bank zawsze może zgodzić się na realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. Umowa powinna informować konsumenta m.in. o całkowitym koszcie kredytu, rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania, o pozostałych kosztach związanych z umową, o łącznej kwocie wszystkich kosztów, opłat i prowizji, a także o skutkach niedotrzymania terminu i naruszenia zasad spłaty kredytu. Jeżeli kredytobiorca zalega z zapłatą dwóch pełnych rat kredytu, bank ma prawo wypowiedzieć umowę. Wcześniej jednak powinien wezwać kredytobiorcę do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania.

Konsument, który przypuszcza, że proponowana mu umowa zawiera postanowienia niedozwolone, powinien zwrócić się do banku o zmianę kwestionowanych punktów, a jeżeli ten nie wyraża zgody na zmianę, po prostu zmienić bank. Jeżeli doszło już do zawarcia umowy zawierającej niedozwolone postanowienia umowne, to zgodnie z Kodeksem cywilnym takie klauzule nie wiążą z mocy prawa. Postanowienia, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy. Jeżeli bank nie przychyli się do tego stanowiska, należy zwrócić się do sądu powszechnego o uznanie danego postanowienia za niewiążące, można także złożyć skargę lub zawiadomienie dotyczące podejrzenia stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów do UOKiK. Postępowania prowadzone przez UOKiK w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów mogą zakończyć się nakazem zaniechania kwestionowanych działań, a także nałożeniem kary pieniężnej. Jeżeli którekolwiek z postanowień zostanie uznane za niedozwolone, bank ma obowiązek dostarczyć nowy wzorzec umowy. Musi również podjąć działania mające na celu usunięcie skutków jego stosowania.

Joanna Gaik