Składki na ZUS, czyli na co?

Ubezpieczenie emerytalne i rentowe

Opłacają zatrudnieni na umowę o pracę, umowę agencyjną, umowę zlecenie, przedsiębiorcy i inni. Grupa podmiotów zobowiązanych do tego świadczenia jest dość szeroka. Kobiety urodzone po dniu 30 września 1973 r.  i mężczyźni urodzeni po dniu 30 września 1953 r. uzyskają wiek emerytalny osiągając 67 lat. Aktywni zawodowo możemy być nawet 49 lat.

Najniższa emerytura, renta rodzinna i renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi obecnie 831,15 zł. Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy to 637,92 zł, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa wynoszą 997,38 zł, renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową 765,50 zł, renta socjalna 698,17 zł.

Dodatkiem do renty i emerytury może być dodatek pielęgnacyjny w kwocie 203,50 zł, dodatek za tajne nauczanie 203,50 zł, kombatancki 203,50 zł, dla sieroty zupełnej 382,50 zł, kompensacyjny 30,53 zł, pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji 305,25 zł, świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych od 10,20 zł do 203,50 zł, świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR od 10,20 zł do 203,50 zł,świadczenie pieniężne przysługujące cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych 698,17 zł.

Ubezpieczenie chorobowe

Podlegają mu przede wszystkim pracownicy. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia chorobowego obejmują zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński oraz zasiłek opiekuńczy. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu lub po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie. Przysługuje on nie dłużej jednak niż przez 182 dni. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, w okresie pobytu w szpitalu 70% (za okres pobytu w szpitalu od 15 do 33 dnia dla pracownika, który ukończył 50 lat 80%), 100% w okresie ciąży, wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów, wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży, to 100% tej podstawy. Zasiłek wyrównawczy z powodu zmniejszonej sprawności do pracy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji zawodowej. Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko, przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia, i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia, przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10 roku życia,  Miesięczny zasiłek macierzyński za urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, a za urlop rodzicielski wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku.

Ubezpieczenie wypadkowe

Ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają m.in. osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem bezrobotnych pobierający zasiłek, oraz osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, osoby pobierające świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osoby pobierające zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje na podstawie ubezpieczenia wypadkowego zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy (wszystkie opisano powyżej), jednorazowe odszkodowanie od 704 zł do nawet 63,390 zł, renta z tytułu niezdolności do pracy (jw.), renta szkoleniowa (na okres przekwalifikowania zawodowego od 6 do 36 miesięcy w wysokości 75% podstawy wymiaru składki), renta rodzinna, dodatek do renty rodzinnej, dodatek pielęgnacyjny (jw.), pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.

Wszystkie powyższe ubezpieczenia ustają od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie należnej składki. W uzasadnionych przypadkach ZUS może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, chyba, że za część miesiąca został już pobrany zasiłek.

Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają zasadniczo wszystkie osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. Po zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego osoba uzyskuje prawo do świadczeń opieki zdrowotnej. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. W przypadku studentów niepodlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, ich ubezpieczenie ustaje po upływie 4 miesięcy od dnia zakończenia nauki albo skreślenia z listy studentów. Świadczenia z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego obejmują podstawową opiekę zdrowotną.  

Środki z Funduszu Pracy przeznaczane są na finansowanie działań związanych z zatrudnienie.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych służy ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

Stopy procentowe składek wynoszą:

1) 19,52% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne,

2) 8,00% podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe,

3) 2,45% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,

4) od 0,40% do 8,12% podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe,

5) 9 % podstawy wymiaru – na ubezpieczenie zdrowotne - podstawę wynagrodzenia brutto pomniejszone o składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe w łącznej wysokości 29,97 % wynagrodzenia.

6) 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – na Fundusz Pracy

7) 0,10% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Joanna Gaik