W ubiegłym tygodniu Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy zmieniającej ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Proponowane zmiany mają na celu wdrożenie postanowień obowiązującej od 25 października 2013 r. we wszystkich państwach członkowskich UE dyrektywy z 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania prawa pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej. Zgodnie z dyrektywą pacjentowi przysługuje zwrot kosztów uzyskanego  za granicą świadczenia gwarantowanego przysługującego mu w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej, w przypadku gdy oczekiwanie na uzyskanie świadczenia w kraju byłoby zbyt długie. Niniejsze uregulowania odnoszą się także do produktów leczniczych i wyrobów medycznych zakupionych w innym państwie członkowskim UE. W takiej sytuacji NFZ obowiązany jest do zwrotu kosztów identycznego lub zbliżonego świadczenia według stawek krajowych.

W założeniu dyrektywa ma ułatwić dostęp do świadczeń medycznych. Dopuszcza jednak przy tym pewne ograniczenia, które bez wyjątku zostały przejęte przez polskiego ustawodawcę. W stosunku do niektórych świadczeń zwrot kosztów poniesionych za granicą uzależniony będzie od uprzedniej zgody NFZ. Wśród procedur objętych uprzednią zgodą znajdą się m.in. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, programy lekowe, pozytonowa tomografia emisyjna (PET), wszystkie świadczenia wiążące się z pobytem w szpitalu przez co najmniej jedną noc. Zgodnie z projektem  nie będzie możliwe także uzyskanie zwrotu kosztów za obowiązkowe szczepienia ochronne. Z wnioskiem o zwrot kosztów leczenia  należy występować do oddziału wojewódzkiego NFZ. Podstawę do zwrotu stanowić będzie rachunek wystawiony przez zagraniczny podmiot wykonujący działalność leczniczą.

Kwota środków na wypłaty dla pacjentów będzie z góry ustalana każdego roku, zaś po jej wyczerpaniu NFZ będzie mógł wstrzymać rozliczenia z pacjentami i zrealizować je w kolejnym roku kalendarzowym. Informacja o wysokości tej kwoty ma być publikowana na stronach internetowych centrali NFZ i jego oddziałów wojewódzkich. Powyższe rozwiązanie ma na celu zapewnienie równowagi budżetowej NFZ i zapewnienie środków na świadczenia krajowe.

Pacjent za świadczenia uzyskane za granicą będzie musiał zapłacić zgodnie z obowiązującym w danym państwie członkowskim cennikiem, zaś NFZ zwróci poniesione koszty jedynie do wysokości kwoty, jaką otrzymują na realizację danego świadczenia polskie placówki medyczne. Niniejsze uregulowanie w praktyce wiązać się będzie niejednokrotnie z koniecznością dopłaty przez polskiego pacjenta do uzyskanego świadczenia. Ponadto pacjent nie będzie mógł ustalić przed wyjazdem za granicę wysokości kwoty podlegającej zwrotowi. Sytuacja taka stanowi reperkusję obecnego sposobu finasowania świadczeń, których wyceny zależą od regionu kraju. Zgodnie z ustawą wyrównanie dokonywane będzie w stosunku do średniej ważonej za dane świadczenie, jednakże o jej wysokości pacjent będzie poinformowany dopiero po złożeniu ww. wniosku.

Projekt zakłada również powołanie krajowego punktu kontaktowego w centrali NFZ, współpracującego z Komisją Europejską i z podobnymi placówkami w innych państwach UE. Do jego zadań należeć będzie informowanie o świadczeniodawcach, prawach pacjenta, uprawnieniach pacjentów w kwestiach leczenia transgranicznego, możliwościach i zasadach otrzymania zwrotu kosztów od właściwej instytucji państwa ubezpieczonego. Według Ministerstwa Zdrowia ustawa wejdzie w życie prawdopodobnie w połowie roku.

Warto wspomnieć, iż sąd w Krakowie wydał pierwszy wyrok nakazujący NFX zwrot kosztów leczenia za granicą. Choć polski ustawodawca spóźnił się z implementacją przepisów dyrektywy, do oddziałów NFZ już wpływają pierwsze wnioski o zwrot kosztów m.in. usnięcia zaćmy, operacyjnego leczenia zatok czy adenomektomii. Jak podaje "Gazeta Wyborcza", pod koniec lutego wydano pierwszy wyrok w sprawie zwrotu kosztów leczenia za granicą. Sąd zobowiązał małopolski oddział NFZ do zwortu kwoty wraz z odsetkami od dnia udzielenia świadczenia  oraz kosztami postępowania za zabieg usunięcia zaćmy, przeprowadzony w klinice NeoVize w Czeskim Cieszynie. Od powyższego orzeczenia małopolski oddział NGZ złożył apelację. 

Anna Łopatniuk