Co należy rozumieć przez trwały i zupełny rozkład pożycia?

   Trwały i zupełny rozkład pożycia jest najważniejszą przesłanką do orzeczenia rozwodu. Na próżno jednak szukać kodeksowej definicji tego terminu. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 1952 r. „Rozkład ma charakter zupełny, jeżeli ustały więzi fizyczne, duchowe i gospodarcze małżonków. Zachowanie co najmniej jednej z więzi, np. gospodarczej, sprawia, że nie można mówić o pozytywnej przesłance orzeczenia rozwodu. Podobnie istnienie więzi cielesnej, mimo braku więzi duchowej i gospodarczej, świadczy o tym, że rozkład pożycia nie ma charakteru zupełnego, a powództwo rozwodowe powinno zostać oddalone.”

   W kolejnym, istotnym dla ustalenia znaczenia terminu „trwały i zupełny rozkład pożycia” orzeczeniu z dnia 28 maja 1955 r., Sąd Najwyższy wskazał różnicę pomiędzy więzami duchowymi, fizycznymi i gospodarczymi. "Pożycie małżeńskie wyraża się w szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej. W zasadzie ustanie któregokolwiek z elementów tej wspólnoty należy uznać za objaw stopnia rozkładu. Jednakże ustanie wspólnoty fizycznej lub gospodarczej może w konkretnym przypadku nie stanowić objawu rozkładu, jeżeli wynika ono z okoliczności niezależnych od małżonków lub z ich zgodnej woli uzasadnionej okolicznościami życiowymi. Przykładem takiej sytuacji może być ustanie współżycia fizycznego na skutek choroby małżonka, rozłączenie małżonków spowodowane pobytem w szpitalu, długotrwałym wyjazdem służbowym, pracą zarobkową małżonków w różnych odległych od siebie miejscowościach itp. Brak natomiast wspólnoty duchowej (jej istnienie może się przejawiać nawet tylko w korespondencji) będzie zawsze objawem rozkładu pożycia".

   W zakresie stwierdzenia przez sąd trwałości rozkładu pożycia, należy zawsze mieć na uwadze prognozę co do przyszłości związku małżeńskiego. W doktrynie podkreśla się, że rozkład ma charakter trwały, jeżeli małżonkowie pozostają w nowych związkach małżeńskich, a tym bardziej, jeśli w tych związkach narodziły się dzieci. Badanie trwałości rozkładu sąd dokonuje również przez pryzmat przyczyn, które doprowadziły do rozkładu pożycia, a także z czasu pozostawania przez małżonków w stanie zaniku więzi małżeńskich. Upływ kilku, kilkunastu czy tym bardziej kilkudziesięciu lat od początku ustania więzi pozwala domniemywać, że rozpad ma charakter trwały.

   Należy pamiętać, że Sąd orzekając o trwałym i zupełnym rozkładzie pożycia małżeńskiego kieruje się podstawową zasadą orzekania - pod uwagę brany jest stan faktyczny z chwili orzekania.

Łukasz Więckowicz