Co z testamentem, który został sfałszowany?

Kodeks cywilny dopuszcza możliwość sporządzenia testamentu na kilka sposobów. Jak mogłoby się wydawać, najprostszą, bo nie wymagającą wychodzenia z domu, ani ponoszenia żadnych dodatkowych opłat jest forma własnoręczna (testament holograficzny). Zgodnie z art. Art. 949 § 1 kodeksu cywilnego spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Jak podaje się w literaturze, użycie zwrotu „pismem ręcznym”, wyklucza możliwość wykorzystania urządzeń technicznych służących do pisania, takich jak: maszyna do pisania czy komputer (A. Kidyba, komentarz elektroniczny lex). Jednocześnie z testamentem tym wiąże się obawa jego sfałszowania. Do najczęstszych form, niezgodnych z prawem „ingerencji” w testament należy jego  podrobienie lub przerobienie. Podrobienie to sytuacja w której dokument zostaje sporządzony przez inną osobę, niż ta, która figuruje na dokumencie. Przerobienie z kolei to spowodowanie zmian w oryginalnej treści testamentu.

Jeżeli pojawi się wątpliwość co do testamentu, to można go zakwestionować w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku lub w postepowaniu o uchylenie lub zmianę tego postanowienia. Warta przytoczenia jest również uchwała SN z dnia 30 grudnia 1968 r., III CZP 103/68, OSNCP 1969, nr 5, poz. 85, w której dopuszczono możliwość wniesienia powództwa o ustalenie nieważności testamentu.

Dla rozstrzygnięcia wszelkich wątpliwości związanych z ważnością testamentu powinien zostać powołany biegły grafolog, który porówna pismo na testamencie z dostępnymi próbkami pisma spadkodawcy. Materiału porównawczego mogą tutaj dostarczyć np. notatki spadkodawcy, a także inne dokumenty na podstawie których można ustalić jego pismo.

Należy jednak pamiętać, że na nieważność testamentu z powodu jego sfałszowania, nie można powoływać się po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie dziesięciu lat od otwarcia spadku.

Ustawodawca starał się chronić testament za pomocą sankcji cywilnych i karnych. Zgodnie z art. Art. 928 § 1 pkt. 3 k.c., spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli: umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego. Spadkodawca taki zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Ponieważ testament traktowany jest jak dokument, za jego sfałszowanie grozi również odpowiedzialność karna. Zgodnie z art. 270 § 1 kodeksu karnego, Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Karalne jest również przygotowanie do tego przestępstwa, za co grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.