Co zrobić, gdy ubezpieczyciel nie wypłaca odszkodowania w terminie?

Pomimo pewnych istotnych odmienności w zakresie terminów wypłat świadczeń odszkodowawczych pomiędzy ubezpieczeniami dobrowolnymi i ubezpieczeniami obowiązkowymi, zasadniczo można wysnuć zasadę, że ubezpieczyciel na wypłatę odszkodowania ma 30 dni. Prawie każdy, kto starał się o odszkodowanie niezależnie od tego czy jest to równowartość szkód spowodowanych zalaniem mieszkania, czy też kwota niezbędna do naprawy samochodowego zderzaka wie, że w praktyce te terminy są często przekraczane.

Wskazać należy na wstępie, że zgodnie z art. 354 § 1 k.c., dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje, także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Stosownie zaś do art. 355 k.c., dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność), a należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Te ogólne reguły prawa cywilnego również w stosunku do ubezpieczyciela znajdują zastosowanie.

Powstaje zatem pytanie co można zrobić, gdy ubezpieczyciel nie kwapi się z wypłatą odszkodowania? Spektrum możliwości w jakie wyposażony jest poszkodowany uzależnione jest rzecz jasna od charakteru ubezpieczenia. Inne uprawnienia będzie miał on w przypadku ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów, inne zaś w przypadku ubezpieczenia AC czy ubezpieczenia na życie.

W przypadku obowiązkowego ubezpieczenia OC.

Zasadniczym i pierwszym terminem, który wiąże ubezpieczyciela jest 30 dni. O ile więc wypłata odszkodowania nie będzie możliwa w tym terminie zakład ubezpieczeniowy powinien przynajmniej wyjaśnić w tym terminie zwłokę oraz wskazać termin zakończenia likwidacji szkody. W przypadku uchybienia terminowi lub braku pisemnego powiadomienia poszkodowany w pierwszej kolejności oprócz należności głównej może także domagać się odsetek ustawowych o wartości 13%. Zgodnie bowiem z art. 481 § 1 kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Ponadto może powiadomić o tych uchybieniach Rzecznika Ubezpieczonych, który jest podmiotem dbającym o interesy i prawa ubezpieczonych. Innym organem, który może zmobilizować ubezpieczyciela jest Komisja Nadzoru. Organ ten wyposażony jest w specjalne środki nadzorcze nad Towarzystwami Ubezpieczeniowymi, w  przypadku stwierdzenia nieprawidłowości po stronie ubezpieczyciela KNF nałoży na niego odpowiednią sankcję w postaci grzywny pieniężnej.

Ponadto, jeżeli zakład ubezpieczeń w przedłużonym terminie nie ustali ważności umowy ubezpieczenia obowiązkowego ani osoby odpowiedzialnej za szkodę, właściwy do wypłaty odszkodowania jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, wobec czego zakład ubezpieczeń zobowiązany jest niezwłocznie przesłać do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zgromadzoną dokumentację, powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie.

W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych.

W ubezpieczeniach dobrowolnych obowiązują zwykle 30 dniowe terminy na wypłatę odszkodowania, nie jest jednak wykluczone by w umowie zastrzec korzystniejszy, a wiec krótszy termin. W przypadku wystąpienia nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu likwidacyjnym uprawnionemu do świadczenia przysługują także 13% odsetki ustawowe. Roszczenie takie najlepiej zgłosić zakładowi ubezpieczeń na piśmie, wskazując iż termin wypłaty odszkodowania minął. Co ważne w umowie mogą być zastrzeżone odsetki w innej wysokości, taka wysokości odsetek umownych jest wiążąca, do wysokości jednakże odsetek maksymalnych przewidzianych w odrębnych przepisach.

W przypadku ubezpieczeń dobrowolnych również można zwrócić się o interwencję do Rzecznika Ubezpieczonych oraz do Komisji Nadzoru Finansowego. Co istotne jednak w tym przypadku, KNF w razie uchybienia terminowi lub niespełnienia obowiązku zawiadomienia poszkodowanego o przyczynach zwłoki w wypłacie odszkodowania i prawdopodobnym terminie jego wypłaty, nie musi, a jedynie może nałożyć na ubezpieczyciela sankcję. Uzależnione jest to zatem od oceny i uznania KNF.

Gdy w skutek zwłoki powstała szkoda.

Ponadto zaś zarówno w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych jak i dobrowolnych zastosowanie znajdą reguły ogólne sprecyzowane w kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli więc zwłoka zakładu ubezpieczeń spowodowała szkodę w majątku roszczącego, może on domagać się jej naprawienia, przy czym ciężar wykazania samej szkody, jej wysokości oraz związku przyczynowego pomiędzy działaniem/zaniechaniem ubezpieczyciela, a powstaniem szkody będzie spoczywał na tym kto twierdzi, a więc na poszkodowanym. 

Niezależnie od wskazanych wyżej wskazówek warto pamiętać, że roszczący ma pewne prawo by aktywnie uczestniczyć w procesie likwidacji szkody. Aktywność zainteresowanego z pewnością może przyspieszyć wypłatę odszkodowania od ubezpieczyciela.

Piotr Bryndal