Co zrobić kiedy druga strona uchyla się od zawarcia umowy?

Istnieje instytucja prawa cywilnego, która pozwala na zastąpienie oświadczenia woli strony zobowiązanej do jego złożenia przez orzeczenie sądu. Sąd może wydać je na żądanie osoby uprawnionej, zainteresowanej dokonaniem określonej czynności prawnej. Na tej podstawie sąd może stwierdzić, że dana osoba ma obowiązek złożenia oświadczenia woli. Co oczywiste, jeżeli takiego obowiązku nie było i z niczego on nie wynikał, sąd nie wyda orzeczenia zastępczego.  

Najczęściej zastępcze oświadczenie woli stosuje się, gdy osoba zobowiązana do jego złożenia uchyla się od tego, zachowuje się biernie, milczy lub składa odmienne oświadczenie woli. Z najlepszym przypadkiem zastępczego oświadczenia woli będziemy mieć do czynienia  przy umowie przyrzeczonej. Na podstawie takiej umowy strony zobowiązują się, że po spełnieniu pewnych warunków, zawrą umowę przyrzeczoną, na przykład umowę sprzedaży nieruchomości.  Obowiązek, może wynikać z czynności prawnej, z ustawy albo z aktu administracyjnego. Krótko mówiąc z obowiązkiem jednej strony do zawarcia umowy musi być związane jednocześnie uprawnienie drugiej strony do żądania jej zawarcia.

Sąd może zastąpić tylko konkretne oświadczenia woli. Można więc egzekwować obowiązek złożenia oświadczenia woli składającego się na jednostronną czynność prawną, jak i oświadczenia woli w postaci oferty, odpowiedzi na ofertę, zgody na rozwiązanie umowy lub innych oświadczeń wymaganych do zawarcia, zmiany albo rozwiązania umowy lub uchwały.  Orzeczenie sądu wywołuje zmianę w sferze stosunków cywilnoprawnych i tworzy taki sam stan prawny, jaki by powstał, gdyby złożone zostało oświadczenie woli przez stronę zobowiązaną. Orzeczenie sądu zastępuje zachowanie formy aktu notarialnego oraz wszelkich innych form szczególnych wymaganych dla ważności dokonania danej czynności prawnej. (Komentarz Andrzej Janiak 2012r.).

Joanna Gaik