Czy członek zarządu spółki z o.o. może być jej pełnomocnikiem?

Do reprezentacji spółki z o.o. oraz prowadzenia jej spraw, powoływany jest zarząd, który może być jedno- lub wieloosobowy. Jeśli w tym drugim przypadku wymagane jest współdziałanie członków zarządu, nie zawsze jest ono jednak możliwe. Kwestia udzielenia przez Zarząd pełnomocnictwa do reprezentacji spółki jednemu z członków Zarządu, podczas gdy umowa spółki lub ustawa przewiduje reprezentację łączną członków zarządu, budzi zaś wiele wątpliwości w doktrynie.

Przeciw stanowisku dopuszczającemu możliwość udzielenia takiego pełnomocnictwa, podnoszone są argumenty, wskazujące na obejście przepisów o łącznej reprezentacji członków zarządu, określonych w art. 205 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.). Przepis ten stanowi, że: "jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeżeli umowa spółki nie zawiera żadnych postanowień w tym przedmiocie, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem". Z przytoczonej regulacji wynika, iż jeśli wspólnicy w umowie spółki nie uregulują na swój sposób kwestii reprezentacji spółki, w szczególności tego, czy członkowie zarządu uprawnieni są do samodzielnej reprezentacji – ich wolą jest przyjęcie rozwiązania przewidzianego w ustawie, czyli aby zarząd reprezentował spółkę przez co najmniej dwóch członków współdziałającyh ze sobą. To samo dotyczy sytuacji, gdy umowa spółki przewiduje wprost łączną reprezentację członków zarządu. Wskazuje się także, że poprzez przyjęcie dopuszczalności ustanawiania przez zarząd pełnomocnictwa do działania jednemu z członków zarządu, dochodzi do ograniczenia prawa do reprezentacji z uwagi na to, że członkowi zarządu przysługuje szerszy zakres uprawnień niż pełnomocnikowi. Mogą się wówczas pojawić również wątpliwości w zakresie charakteru działania członka zarządu, tj. czy w danym wypadku działa on jako pełnomocnik, czy tylko jako członek.

Z drugiej strony wskazać należy, że przepisy k.s.h. nie ustanawiają wprost zakazu ustanawiania przez zarząd pełnomocników. Funkcjonują także przepisy pozakodeksowe, które dopuszczają sytuację, w której pełnomocnictwo zostaje udzielone członkowi organu osoby prawnej. Jeśli odwołać się też do ogólnej regulacji dotyczącej pełnomocnictwa na gruncie Kodeksu cywilnego, brak jest nawet szczególnych wymagań w stosunku do osoby pełnomocnika. Nie powinno się także uznawać, że poprzez ustanowienie jednego członka zarządu pełnomocnikiem, członek zarządu nie traci wcale możliwości jej reprezentacji jako członek organu osoby prawnej - a zyskuje niejako dodatkowy tytuł do działania za spółkę. Za dopuszczalnością tego rozwiązania przemawiają ponadto względy praktyczne.

W kwestii powyższych rozbieżności, wypowiadał sie Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 23 sierpnia 2006r., sygn. akt: III CZP 68/06, stwierdzając, że "członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uprawniony umową spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do poszczególnych czynności". Uchwała ta, podjęta na skutek przedstawienia Sądowi Najwyższemu pytania prawnego, nie rozstrzygnęła jednak sporu w doktrynie na ten temat. Na tle kolejnego stanu faktycznego, zostało przedstawione Sądowi Najwyższemu następne pytanie prawne, na które odpowiedź stanowiła Uchwała SN z dnia 24 kwietnia 2014 r., wskazująca, że "członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uprawniony według umowy spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do czynności określonego rodzaju".

W 2006 roku Sąd Najwyższy dopuścił zatem możliwość udzielenia przez zarząd spółki pełnomocnictwa szczególnego jednemu ze swoich członków. W kwietniu 2014 r. opowiedział się za możliwością udzielenia przez zarząd członkowi pełnomocnictwa rodzajowego. O ile więc spór w doktrynie istnieje nadal i zapewne szybko się nie zakończy, o tyle zaczyna kształtować się w miarę jednolita linia orzecznicza SN w tej kwestii.

Karolina Wąsikowska