Czy trzeba zapłacić podatek od prezentu pod choinkę?

Imieniny Świętego Mikołaja za nami, a święta zbliżają się coraz szybciej. Zapewne wiele osób zastanawia się, co kupić najbliższym pod choinkę. Warto rozważnie zaplanować wszelkie zakupy, gdyż na gruncie prawa mamy do czynienia z dwiema umowami cywilnoprawnymi: najpierw umową kupna-sprzedaży (znajomość podstawowych praw konsumenckich w okresie przedświątecznym zalecana do przypomnienia), a następnie umową darowizny.

O ile sam zakup doprowadzi jedynie do uszczuplenia portfela kupującego, to warto pamiętać, iż w przypadku szczególnie drogich prezentów również po stronie obdarowanego może powstać obowiązek podatkowy. Dla urzędu skarbowego, każde bezpłatne przysporzenie majątkowe, również to polegające na nieodpłatnym przekazaniu ruchomości w gustownym opakowaniu podlega przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość prezentu ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Na szczęście nie zawsze po stronie obdarowanego powstanie obowiązek podatkowy.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą wartość darowizn zwolnionych od podatku zależy przede wszystkim od tego do której grupy podatkowej należy obdarowany. I tak do poszczególnych grup podatkowych zalicza się: 

do I podatkowej zaliczyć należy - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów; 

do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych; 

natomiast wszystkich pozostałych obdarowanych zaliczyć należy do grupy III.

Obowiązek podatkowy powstaje, jeżeli łączna wartość prezentów i innych darowizn w ciągu ostatnich 5 lat przekroczy:

1) 9 637 zł - jeżeli obdarowanym jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;

2) 7 276 zł - jeżeli obdarowanym jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;

3) 4 902 zł - jeżeli obdarowanym jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej

Warto jednak wspomnieć, iż fiskus nie jest aż tak bezwzględny w stosunku do osób najbliższych. Darowizny przeznaczone dla małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, oraz ojczyma i macochy są zwolnione od podatku bez względu na wartość jeżeli obdarowany zgłosi darowiznę w ciągu 6 miesięcy.

Kwestią dyskusyjną jest sytuacja, w której obdarowanym jest dziecko darczyńcy, które nie dokonało zgłoszenia darowizny. (Zwrócić uwagę należy, iż jest to najczęstszy przypadek w okresie świątecznym, brak jest bowiem dostatecznych przesłanek do uznania przez US, iż pojawienie się prezentów pod choinką związane jest z działalnością charytatywną osoby zamieszkującej na terenie Laponii w okolicach Bieguna Północnego).

Zgodnie bowiem z regulacjami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na rodzicach ciąży obowiązek alimentacyjny, który przejawia się nie tylko w zaspokajaniu potrzeb materialnych, ale i tych związanych ze sferą psychiczną i duchową. Dbałość o prawidłowy rozwój dziecka, między innymi wypełniany jest poprzez naukę empatii oraz obdarowywanie prezentami (nie tylko na święta, ale i komunie, urodziny etc.). Mając to na uwadze, uznać należy, iż zaspokajanie potrzeb duchowych dziecka poprzez chociażby podtrzymywanie wiary w Świętego Mikołaja, jest spełnieniem obowiązku alimentacyjnego, a więc świadczeniem, które nie może być utożsamiane z pojęciem darowizny.

Maciej Stępień