Czym jest Europejski Nakaz Aresztowania?

Zasadniczo wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania pozwala na zastosowanie procedury będącej uproszczoną formą ekstradycji na terenie Unii Europejskiej. Formalnie ENA jest to decyzja sądowa wydana przez państwo członkowskie Unii Europejskiej w celu aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego.

Na gruncie polskiego prawa karnego, podstawę prawną ENA stanowią przepisy rozdziałów 65a i 65b kodeksu postępowania karnego. Sam nakaz wydaje właściwy miejscowo sąd okręgowy na wniosek prokuratora apelacyjnego lub okręgowego. Kodeks rozróżnia dwie strefy postępowania związanego z Europejskim Nakazem Aresztowania: wydanie ENA (Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania) oraz wykonanie ENA przesłanego z innego kraju członkowskiego.

Podstawową przesłankę wydania Europejskiego Nakazu Aresztowania stanowi przypuszczenie,że osoba ścigana za przestępstwo popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przebywa na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Wydanie nakazu jest niedopuszczalne w związku z prowadzonym przeciwko osobie ściganej postępowaniem o przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do roku lub w celu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze do 4 miesięcy.

Zgodnie z implementowaną Decyzją ramową rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r, państwo członkowskie nie wykonuje europejskiego nakazu aresztowania, jeśli:

- jedno z państw członkowskich wydało już prawomocne orzeczenie co do tego samego przestępstwa popełnionego przez tę samą osobę (zasada „ne bis in idem”),

- przestępstwo jest objęte amnestią w państwie członkowskim wykonującym nakaz,

- osoba podlegająca nakazowi aresztowania nie może być pociągnięta do odpowiedzialności w wykonującym go państwie członkowskim z uwagi na jej wiek.

Nakaz jest tłumaczony na język urzędowy państwa członkowskiego, które go wykonuje. Jest on ponadto wysyłany z użyciem dowolnych środków, pod warunkiem że zapewniają one zachowanie zapisu pisemnego i pozwalają wykonującemu nakaz państwu członkowskiemu na stwierdzenie jego autentyczności.

Ciekawą kwestią był problem implementacji przepisów o ENA do polskiego ustroju prawnego, zgodnie bowiem z art. 55 ust. 1 Konstytucji RP ekstradycja obywatela polskiego była zakazana, na co uwagę zwrócił Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia 27 kwietnia 2005. Zapisy o ENA mogły więc być prawidłowo stosowane dopiero od 6 listopada 2006 roku po stosownej zmianie zapisów Konstytucji.

Maciej Stępień