Czym jest mandat karny?

Nałożenie mandatu karnego, jest to uproszczony tryb nakładania grzywny za wykroczenie. Jest to dokument, z którym na gruncie prawa karnego i prawa wykroczeń (art 115 § 14 k.k. oraz art 47 § 8 k.w.) związane jest określone prawo rodzące skutek w postaci sankcji za czyn zabroniony.

Zasady nakładania mandatów określone są w przepisach Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Postępowanie mandatowe jest najbardziej uproszczonym i skróconym postępowaniem w sprawach o wykroczenia. Ma ono charakter inkwizycyjny, co oznacza, iż funkcjonariusz występuje jednocześnie jako strona wnosząca oskarżenie, jak i dokonująca oceny czynu oraz nakładająca karę. Postępowanie mandatowe prowadzi przede wszystkim Policja, inne organy mają takie uprawnienie tylko jeżeli pozwala na to przepis szczególny.

W postępowaniu mandatowym, co do zasady, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:

1) schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia, (ukaranie musi nastąpić w ciągu 14 dni);

2) stwierdzi popełnienie wykroczenia naocznie pod nieobecność sprawcy, a nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu, (ukaranie musi nastąpić w ciągu 90 dni);

3) stwierdzi popełnienie wykroczenia za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu (ukaranie musi nastąpić w ciągu 180 dni).

Istnieją trzy rodzaje mandatów karnych:

- gotówkowy - wydawany ukaranemu bezpośrednio po uiszczeniu grzywny funkcjonariuszowi.

- kredytowany - wydawany za potwierdzeniem odbioru.

- zaoczny – wydawany pod nieobecność sprawcy, jeżeli nie zachodzi wątpliwość co do jego osoby.

Mandatem gotówkowym może być nałożona grzywna wyłącznie na osobę czasowo tylko przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającą stałego miejsca zamieszkania albo pobytu. Mandat karny gotówkowy staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył. Natomiast mandat kredytowy oraz mandat zaoczny powinien zostać uiszczony w terminie 7 dni od daty potwierdzenia odbioru (mandat kredytowy), bądź wystawienia (mandat zaoczny).

Nie można zmusić sprawcy wykroczenia do przyjęcia mandatu. Ponadto funkcjonariusz ma obowiązek poinformowania sprawcy wykroczenia o prawie odmowy przyjęcia mandatu i obligatoryjnym, w tym przypadku, skierowaniu wniosku o ukaranie do sądu. W przypadkach, gdy sprawca odmówi przyjęcia mandatu karnego lub gdy nie uiści mandatu zaocznego w wyznaczonym terminie, zostaje skierowany wniosek o ukaranie do sądu.

Maciej Stępień