Czym są przestępstwa z nienawiści ? Polskie uregulowania prawne.

Przestępstwem z nienawiści określany jest  w polskim prawie czyn zabroniony motywowany uprzedzeniami.  Jest to przestępstwo, które zostało popełnione tylko dlatego, że osoba pokrzywdzona, ma cechę odróżniającą ją od sprawcy albo wyróżniającą ją z większości otaczającego społeczeństwa. Ofiary takich przestępstw są więc wybieranie celowo tylko z uwagi na to, że ma na przykład inny kolor skóry, pochodzi z innego kraju lub innego kręgu kulturowego, mówi innym językiem, wyznaje inną religię.

Aby mówić o przestępstwie z nienawiści ważne jest nie tylko samo wypełnienie znamion czynu zabronionego przez polską ustawę karną, ale również motywacja sprawcy. Przykładami takich czynów motywowanych nienawiścią mogą być: przemoc fizyczna, wyzwiska, groźby, niszczenie mienia, podpalenia, zawsze jest to jednak związane z niechęcią czy wręcz nienawiścią spowodowaną  kolorem skóry, pochodzeniem narodowym czy etnicznym. Innymi przejawami takich działań nacechowanych wrogością względem cudzoziemców, są również nienawistne napisy lub ideogramy zamieszczane w przestrzeni publicznej, głównie na ścianach budynków. Warto wskazać, iż nawet niewybredne komentarze umieszczane w Internecie mogą stanowić przestępstwo.

Niektóre z wymienionych powyżej czynów zabronionych mogą spełniać przesłanki jednego lub nawet kilku przestępstw uregulowanych w części szczególnej Kodeksu karnego. I tak w przypadku przestępstw z nienawiści uregulowania wskazują na przestępstwa:

- stosowania przemocy lub groźby bezprawnej (art. 119 kk.),

 - nawoływania do nienawiści (art. 256 §1 kk.),

- znieważenia (art. 257 kk.)

- dyskryminacji wyznaniowej (art. 194 kk.)

Do tej kategorii przestępstw zaliczane są również przestępstwa związane z czynami mającymi na celu wyniszczenie całości albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie (art. 118, 118a, 126a, 126b  Kodeksu karnego).

Szczególną uwagę warto poświęcić regulacjom zawartym w przepisie art. 256 Kodeksu karnego (nawoływanie do nienawiści). Przestępstwo to może występować na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość. Poprzez nawoływanie do nienawiści należy rozumieć takie zachowanie, które w rozmaity sposób (wypowiedź ustna lub pisemna w środkach masowego przekazu albo ustna w takim miejscu, iż może być uznana za publiczną, rozdawanie ulotek, wywieszanie lub wystawianie transparentów, plakatów itp.), oddziałuje na inne osoby, które nie są bliżej znane sprawcy, a które zgodnie ze swym zamierzeniem chce skłonić do popełnienia czynu zabronionego. Aby doszło do popełnienia tego przestępstwa nie jest potrzebne wywołanie określonych skutków, już samo nawoływanie stwarza zagrożenie odpowiedzialnością karną.

Podsumowując należy podkreślić, że wszystkie wskazane wyżej  przestępstwa są ścigane z urzędu. Oznacza to, że organy ścigania mają obowiązek podjęcia czynności niezależnie od inicjatywy osoby pokrzywdzonej, oraz sposobu w jaki dowiedziały się o popełnionym przestępstwie.

Maciej Stępień