Długi w spadku.

Scenariusz w którym okazuje się, że po dalekim krewnym ktoś dziedziczy fortunę, zdarza się niestety bardzo rzadko. Znaczenie częściej spadek nie przedstawia żadnej wartości dodanej lub co gorsza spadkodawca pozostawił po sobie tylko niespłacone długi.

Trzeba bowiem wiedzieć, że śmierć dłużnika otwiera drogę do dochodzenia niespłaconych wierzytelności od jego spadkobierców. Po pokonaniu niezbędnych formalności, wierzyciel może nawet zwiększyć swoje szanse na spłatę zadłużenia, bowiem od spadkodawców będzie miał szanse uzyskać zaspokojenie, na które od rzeczywistego dłużnika nie mógł liczyć. Do chwili przyjęcia spadku, spadkobierca jest bezpieczny - ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko ze spadku.

Zobowiązania nie gasną wraz ze śmiercią dłużnika. Za ich spłatę odpowiadają spadkobiercy. Jeśli spadku nie przejmie nikt powołany do dziedziczenia ustawowego jako krewny lub powołany testamentem, pozostaje jeszcze gmina lub Skarb Państwa. Zawsze jest więc do kogo zwrócić się o spłatę długu. W znacznie gorszej sytuacji może być spadkobierca, który będzie musiał szybko podejmować ważkie decyzje.

Spadkobierca może:

- przyjąć spadek wprost - wówczas zakres jego odpowiedzialności za długi spadkowe jest nieograniczany i odpowiada całym swoim majątkiem;

- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza -  wówczas zakres odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe jest ograniczony do wartości stanu czynnego spadku;

- spadku nie przyjąć tj. odrzucić spadek - wówczas spadkobierca traci prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku i jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Spadkobierca musi podjąć decyzję w terminie 6 miesięcy od otwarcia spadku tj. od dnia śmierci spadkodawcy. W przypadku niezłożenia przez niego stosownego oświadczenia w przewidzianym czasie, jest uznawany za przyjmującego spadek wprost

Jedynie gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. niepełnoletnia) albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna - brak oświadczenia spadkobiercy w 6 miesięcznym terminie jest równoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Jeśli którykolwiek ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, pozostali milczący są także uznawani za przyjmujących spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe. Z mocy ustawy, w braku innych spadkobierców, z dobrodziejstwem inwentarza przyjmują też spadek gmina albo Skarb Państwa.

Do chwili dokonania działu spadku odpowiedzialność za długi spadkowe ma charakter solidarny, jeżeli do dziedziczenia powołanych jest kilku spadkobierców. Wobec tego wierzyciel spadkowy może żądać spełnienia całości świadczenia od każdego ze współspadkobierców, od kilku spośród nich lub od wszystkich wspólnie. Przy czym spełnienie świadczenia przez jednego ze współspadkobierców zwalnia pozostałych, ale spełniającemu świadczenie w tej sytuacji przysługują roszczenia regresowe przeciwko pozostałym. Zastosowanie znajdują więc tu przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące solidarności dłużników (art. 366 kodeksy cywilnego).

W jaki więc sposób bronić się przed długami w spadku? Trzeba bezwzględnie pamiętać, iż jego otrzymanie nie zawsze wiąże się z samymi przysporzeniami. Jak najszybciej po śmierci spadkodawcy należy zainteresować się majątkiem spadkowym i jego składnikami. Po uzyskaniu informacji o istnieniu jakiegokolwiek zadłużenia trzeba dokonać obliczeń, które pozwolą odpowiedzieć na pytanie czy spadek nam się w ogóle opłaca. W praktyce jednak nie jest to zadanie proste. Spadkobierca często nie posiada zupełnej wiedzy o uprawnieniach i zobowiązaniach spadkodawcy istniejących w chwili jego śmierci.

Pomocą dla spadkobierców jest m.in. art. 306 f § 1 ordynacji podatkowej, który stanowi, że organ podatkowy na wniosek osoby, która uprawdopodobni, że może być spadkobiercą, wydaje zaświadczenie o wysokości znanych temu organowi zobowiązań spadkodawcy wymienionych w art. 98 § 1 i 2 ordynacji podatkowej. Warto skorzystać z tej możliwości.

Piotr Bryndal