Dodatkowy urlop dla osób niepełnosprawnych

Stosownie do uregulowania zawartego w art. 152 § 1 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Co więcej, urlopu tego pracownik nie może się zrzec. Wymiar tego urlopu uzależniony jest od okresu, jaki pracownik przepracował, wliczając w to okresy poprzedniego zatrudnienia oraz nauki i wynosi on odpowiednio 20 dni - w przypadku stażu pracy krótszego niż 10 lat, albo 26 dni – jeśli staż pracy wynosi 10 lat i więcej. Jeśli chodzi natomiast o osoby niepełnosprawne, posiadające orzeczenie o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, mają one prawo do urlopu w większym wymiarze, mimo iż nie wynika to z przepisów Kodeksu pracy.

 Modyfikację wymiaru urlopu w stosunku do wymienionych wyżej osób wprowadza ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, a konkretnie jej art. 19. Zgodnie z tym przepisem, osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy. Jego wymiar to 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Osobie legitymującej się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, będzie przysługiwał zatem wymiar urlopu w wysokości 30 albo 36 dni, w zależności od jej stażu pracy.

Co jednak istotne, urlop dodatkowy nie jest nabywany stosunkowo do przepracowanego u pracodawcy okresu, tak jak ma to miejsce przy podstawowym urlopie wypoczynkowym z Kodeksu pracy. Podstawowy urlop wypoczynkowy pracownik nabywa z każdym przepracowanym miesiącem w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego po przepracowaniu roku. Dodatkowy urlop wypoczynkowy niepełnosprawny pracownik nabędzie zaś dopiero po przepracowaniu całego roku po dniu zaliczenia go do jednego ze wskazanych stopni niepełnosprawności. Dniem zaliczenia do danego stopnia niepełnosprawności będzie z kolei dzień wydania orzeczenia w tym przedmiocie. Jeśli pracownik pozostaje w zatrudnieniu, kolejny dodatkowy urlop wypoczynkowy będzie mu przysługiwał od dnia 1 stycznia następnego roku. W sytuacji, kiedy natomiast w danym roku pracownik utraci stopień niepełnosprawności lub zostanie on zmieniony na stopień lekki – co będzie go pozbawiało prawa do dodatkowego urlopu – pracownik traci tylko ten urlop, który miałby dopiero nabyć, a nie pozbawia go to oczywiście prawa do urlopu już nabytego. Ważne jest też, że nabycie prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego nie jest uzależnione od uprzedniego zgłoszenia pracodawcy takiego roszczenia, pracownik spełniający kryteria nabywa bowiem taki urlop z mocy prawa.

Wspomnieć także należy o tym, że dodatkowy urlop nie przysługuje osobom, które są uprawnione do urlopu w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych, a także którym przysługuje urlop dodatkowy na podstawie przepisów innych niż Kodeks pracy i omawiana ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dla przykładu wskazać można, że urlopu wypoczynkowego, mimo zaliczenia do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie nabędzie np. nauczyciel. Inaczej ma się jednak sprawa, jeśli wymiar urlopu dodatkowego z innego tytułu (przysługującego na podstawie odrębnych przepisów) nie przekracza 10 dni roboczych, czyli jest mniejszy niż ten, który przyznaje omawiana ustawa - w tej sytuacji bowiem wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego zwiększany jest właśnie do 10 dni.

Karolina Wąsikowska