Dział spadku.

Przeprowadzenie działu spadku ma na celu dokonanie fizycznego podziału i określenie schedy spadkowej każdego ze spadkobierców. Podział spadku pomiędzy spadkobierców może zasadniczo nastąpić na dwóch drogach. Spadkobiercy mogą zawrzeć umowę, a jeśli to jest niemożliwe ze względu na brak porozumienia pomiędzy nimi, pozostaje tylko droga sądowa. Aby jednak sąd rozpoznał sprawę i wydał orzeczenie, przynajmniej jeden ze spadkobierców musi wystąpić do sądu z wnioskiem o dział spadku.

Działu spadku można dochodzić przed sądem rejonowym miejsca ostatniego zamieszkania spadkodawcy w postępowaniu nieprocesowym. Charakterystyczną cechą tych postępowań jest szczególna forma naliczania kosztów sądowych. Każdy z jego uczestników ponosi koszty sądowe związane z jego udziałem w sprawie. W związku z tym sąd może, uwzględniając zainteresowanie w sprawie poszczególnych osób, rozdzielić koszty stosunkowo lub przerzucić koszty tylko na pewną osobę lub osoby. Postępowanie o dział spadku prowadzone jest zawsze przez sady rejonowe, niezależnie od tego ile wynosi wartość majątku pozostawionego przez spadkodawcę.

Przeprowadzenie podziału majątku spadkowego możliwe jest dopiero wtedy, gdy spadkobiercy uzyskają stwierdzenie nabycia spadku lub sąd sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Nie będzie jednak konieczności wszczynania odrębnego postępowania, ponieważ postanowienie o nabyciu spadku wyda sąd podczas postępowania działowego. Uczestnikami tego postępowania są wszyscy spadkobiercy, nawet ci, którzy zbyli swój udział w spadku, a także wszyscy zapisobiercy zwykli.

We wniosku wnioskodawca musi wskazać co wchodzi w skład spadku po zmarłym oraz przedstawić swój projekt podziału tego majątku. Jeżeli strony postępowania przedstawią sądowi zgodny projekt podziału majątku, sąd zasadniczo przychyla się do niego. W przeciwnym wypadku sąd autorytarnie rozstrzygnie o podziale majątku pozostawionego przez spadkodawcę. Dział spadku powinien obejmować całą masę majątkową, a jedynie w wyjątkowych wypadkach może zostać ograniczony do jej części. Może to mieć miejsce np. wtedy, gdy istnieją wątpliwości czy dana rzecz potencjalnie należąca do spadku, rzeczywiście była własnością spadkodawcy.

Spory problem podczas działu spadku stanowią nieruchomości pozostawione przez spadkodawcę. Przeważnie nie da się ich podzielić fizycznie, spadkobiercy często chcą je zachować dla siebie lub wręcz przeciwnie, nikt nie chce jej dziedziczyć.

Podział spadku może zostać dokonany według trzech metod. Pierwsza, najbardziej naturalna i intuicyjna to podział fizyczny, czyli po prostu rozdzielenie przedmiotów wchodzących w skład masy spadkowej pomiędzy spadkobierców stosownie do przysługującego im udziału w spadku. Drugim sposobem, stosowanym gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość lub inny przedmiot trudny do podziału fizycznego, jest przyznanie takiego przedmiotu jednemu lub kilku spadkobiercom łącznie z obowiązkiem spłaty pozostałych. Wreszcie trzecia metodę stanowi podział cywilny polegający na spieniężeniu majątku spadkowego i proporcjonalnym rozdzieleniu pieniędzy, które z natury są podzielne.

Wniosek o dział spadku podlega opłacie stałej w wysokości 500 zł, ale jeżeli zawiera zgodny projekt działu spadku – 300 zł. Koszty te można jeszcze trochę zmniejszyć. Zgodnie z ustawą o kosztach sądowych ten, kto wezwie drugiego uczestnika do tzw. próby ugodowej płaci od wniosku opłatę stałą w wysokości 40 zł. Ugoda przed sądem jest więc znacznie tańsza niż typowy, sądowy dział spadku.

Paweł Chrząszcz