Egzekucja komornicza z udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z dyspozycją Kodeksu postępowania cywilnego, w ramach postępowania egzekucyjnego możliwe jest zaspokojenie roszczeń wierzyciela poprzez egzekucję z  praw majątkowych wynikających z udziału w spółce kapitałowej. Regulacja prawna sądowej egzekucji z udziałów w spółce z o.o. zawarta jest głównie w  Dziale IVa Tytułu II Części III k.p.c. (art. 909 – 912), lecz oczywiście w grę wchodzą również niektóre przepisy zawarte w Kodeksie spółek handlowych (art. 185 k.s.h.)

Wszczęcie egzekucji z udziałów następuje poprzez ich zajęcie. Komornik informując o zajęciu, zawiadamia, że dłużnikowi nie wolno odbierać żadnego świadczenia ani rozporządzać zajętą wierzytelnością. Jednocześnie komornik wzywa spółkę z o.o., aby należnego dłużnikowi świadczenia nie uiszczała, lecz złożyła je komornikowi lub do depozytu sądowego.

Zajęcie udziałów powoduje zawieszenie po stronie dłużnika możliwości wykonywania wszelkich praw majątkowych wynikających z udziałów, w tym zysków (art. 191 ksh), a także sum należnych z umorzenia udziałów lub wynikających z obniżenia kapitału zakładowego (odpowiednio art. 199 i 264 ksh). Wszczęcie egzekucji nie wpływa jednak na świadczenia należne od spółki, ale nie wynikające z udziałów, czyi umowy o pracę, kontraktu menadżerskiego czy też wynagrodzenia za pełnienie funkcji w organach reprezentujących spółkę. Ponadto, zajęcie udziałów nie wpływa na kwestie związane z uprawnieniami korporacyjnymi udziałowca. Natomiast zgodnie z art. 887 § 1 kpc wierzycielowi, na rzecz którego nastąpiło zajecie przysługują wszelkie  prawa i roszczenia dłużnika o charakterze majątkowym wynikające z zajętych udziałów.

Jeżeli dłużnik w dalszym ciągu nie spełni świadczenia, a sumy otrzymane z tytułu praw majątkowych nie wystarczają na zaspokojenie wierzytelności, na wniosek wierzyciela następuje sprzedaż zajętej wierzytelności, chyba że sprzedaży sprzeciwia się jej charakter. Oceny w zakresie tej negatywnej przesłanki sprzedaży dokonuje komornik. Podstawową formą sprzedaży jest licytacja, lecz za zgodą dłużnika zajęta wierzytelność może zostać sprzedana z wolnej ręki po cenie przez niego wskazanej.

Wniosek kieruje się do sądu egzekucyjnego. Do wniosku wierzyciel winien dołączyć odpis umowy spółki lub listę wspólników, po to by sąd mógł ustalić liczbę udziałów, jaką posiada dłużnik, oraz czy sprzedaż udziałów wymaga zezwolenia spółki. W przypadku licytacji cenę wywołania wynosi trzy czwarte sumy, na którą składa się należność główna oraz odsetki naliczone do dnia licytacji. Nabycie nie może nastąpić poniżej ceny wywołania.

Pamiętać jednak należy, iż w umowie spółki możliwe jest uzależnienie sprzedaży udziałów od zezwolenia spółki. W takim przypadku spółka ma prawo przedstawić osobę, która nabędzie udział za cenę, jaką określi sąd rejestrowy po wysłuchaniu biegłego (art. 182 § 4 i art. 185 § 1 ksh). Prawo to należy jednak od spółki i tylko ona może z tego uprawnienia skorzystać.

Oszacowanie (wycena) udziału dokonywane przez sąd rejestrowy z ewentualnym udziałem biegłego powinno uwzględniać stan majątkowy spółki oraz szczególne okoliczności mające wpływ na wartość udziału, jak: istnienie obowiązku dopłat, świadczeń periodycznych, odpowiedzialności posiłkowej w przypadku nienależnych wypłat (art. 198 § 2) (J. Namitkiewicz, Kodeks... Spółka z ograniczoną..., s. 105-106).

Maciej Stępień