Gwarancja czy rękojmia? Prawa konsumenta.

W praktyce, często pewne problemy sprawia domaganie się uprawnień, gdy towar jest wadliwy. Zarówno instytucja gwarancji jak i rękojmi za wady fizyczne rzeczy pozwala na domaganie się przez kupującego podjęcia określonych czynności dzięki którym otrzyma nowy towar wolny od wad, towar naprawiony czy zwrot pieniędzy. Warto rozróżniać te instytucje, żeby jako konsument z powodu niewiedzy nieświadomie nie zrezygnować z przysługujących uprawnień. Poniżej zostanie przedstawiona krótka charakterystyka obu instytucji.

Na wstępie, należy wskazać, że art. 579 Kodeksu cywilnego, wprost wskazuje, że „kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji”.

Z gwarancji może skorzystać konsument, który otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej. W tej sytuacji, w razie braku innych zastrzeżeń, wystawca dokumentu (gwarant) ma „obowiązek do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji” (art. 577 Kodeksu cywilnego). Ustawodawca przewidział sytuację, w której brak jest w gwarancji zastrzeżenia terminu, określając termin ustawowy, który wynosi jeden rok licząc od dnia, kiedy rzecz została wydana kupującemu.

Zakres odpowiedzialności z tytułu gwarancji obejmuje, w przypadku braku innych zastrzeżeń, wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy. Obowiązkiem korzystającego z gwarancji, czyli kupującego jest dostarczenie towaru na koszt gwaranta, co do zasady, do miejsca wskazanego w gwarancji. Natomiast, gwarant ma obowiązek wykonać obowiązki wynikające z gwarancji w odpowiednim terminie oraz dostarczyć uprawnionemu towar na swój koszt do określonego miejsca.

Istotną kwestią, o której bardzo często zapominają konsumenci jest to, że gdy uprawniony otrzymał z tytułu gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy, to termin gwarancji biegnie na nowo, odpowiednio albo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad albo od zwrócenia rzeczy naprawionej. Tę regulację należy także stosować w sytuacji, gdy gwarant wymienił część rzeczy, dla której termin gwarancji biegnie osobno.

Z tytuły tzw. rękojmi za wady fizyczne rzeczy odpowiada sprzedawca względem kupującego, gdy:

- rzecz sprzedana ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy;

- rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego;

- rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

W sytuacji wystąpienia którejkolwiek z powyższych przesłanek, kupującemu przysługuje uprawnienie z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy.

Na wstępie należy wskazać, że sprzedawca nie będzie odpowiadał za wadliwy towar, gdy kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

W przypadku rzeczy wadliwej, kupującemu przysługuje uprawnienie do odstąpienia od umowy lub żądania obniżenia ceny. Jednakże, należy wskazać, że „kupujący nie będzie mógł odstąpić od umowy, jeśli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie”. Jest to swoiste uprawnienie sprzedawcy, z którego nie będzie mógł skorzystać, gdy rzecz już była wymienia lub naprawiana przez sprzedawcę, chyba, że wady nie są istotne.

Należy podkreślić, że kupujący traci uprawnienia jakie mu przysługują z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, jeśli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia lub w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć (w sytuacji, gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte). Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po upływie lat trzech, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana. Ponadto, nie stosuje się powyższych terminów, jeśli sprzedawca wadę podstępnie zataił.

Jak skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi w przypisanym terminie? To bardzo proste, w określonym czasie należy o wadach rzeczy sprzedanej zawiadomić sprzedawcę na przykład za pomocą listu poleconego.

Podsumowując, należy jeszcze raz wskazać, że konsument może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji. Podstawą skorzystania z gwarancji jest dokument gwarancyjny, w którym, co do zasady, zostanie określone zarówno podstawa odpowiedzialności, terminy czy miejsce przekazania rzeczy gwarantowi. Z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, kupujący może się domagać zawsze, gdy otrzymał rzecz wadliwą, a nie wiedział o tej wadzie w chwili zawarcia umowy. W obu instytucjach, istotnym elementem jest termin, po upływie którego kupujący traci przysługujące mu uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy lub z tytułu gwarancji.

Agnieszka Dachowska