Gwarancja a rękojmia

Pojęcia gwarancji i rękojmii często są w praktyce utożsamiane, mimo faktu, iż stanowią one o dwóch zupełnie różnych rodzajach odpowiedzialności sprzedawcy za kupiony przez nas towar.

Otóż jak już była o tym mowa w artykule "Gwarancja a paragon" (dostępnym na łamach naszego serwisu pod adresem: http://prawodlakazdego.pl/content/gwarancja-paragon) - gwarancja stanowi dobrowolne przyjęcie na siebie odpowiedzialności za sprzedawaną rzecz przez gwaranta, który w złożonym oświadczeniu gwarancyjnym sam określa warunki, takie jak termin gwarancji i uprawnienia kupującego i swoje obowiązki, które mogą polegać w szczególności  na zwrocie zapłaconej ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług.  Jeżeli została udzielona gwarancja co do jakości rzeczy sprzedanej, uznaje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym. Jeśli gwarant nie wskaże w oświadczeniu ile wynosi okres gwarancji, ustawa rozstrzyga iż wynosi ona 2 lata. Podstawą dochodzenia roszczeń z tytułu gwarancji jest dokument gwarancyjny. Kluczowym jest jednak w przypadku gwarancji to, iż w sytuacji gdy gwarancja nie zostanie udzielona albo kupujący nie spełnił przesłanek skorzystania z uprawnień gwarancyjnych określonych w warunkach gwarancji (np. sam zniszczył rzecz) – nie może powoływać się na gwarancję. Od gwaranta zależy bowiem, czy w ogóle gwarancji udzieli i na jakich zrobi to zasadach. Kodeks cywilny (dalej: k.c.) w art. 577 i następnych reguluje natomiast tylko podstawowe kwestie, związane z sytuacją, kiedy udzielono gwarancji, ale nie sprecyzowano dostatecznie jej postanowień.

Inaczej sprawa wygląda w przypadku rękojmi przy sprzedaży, która stanowi o ustawowej odpowiedzialności sprzedającego za wady sprzedanej rzeczy. Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, z którą w świetle art. 556² k.c. mamy do czynienia gdy rzecz:

1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz  na wolną od wad albo rzecz naprawi – przy czym jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana, można od razu żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy. Istotne jest przy tym, iż aby móc skorzystać z prawa odstąpienia, stwierdzona wada musi być "istotna". Zgłoszenie roszczeń z tytułu rękojmi sprzedawcy rzeczy potocznie określa się terminem "reklamacja" i następuje na podstawie dowodu jego sprzedaży, czyli np. faktury lub paragonu. Sprzedający może zwolnić się z odpowiedzialności z tytułu rękojmi jeśli wykaże, że w chwili wydania rzeczy kupujący wiedział o wadzie, wada powstała po wydaniu rzeczy, albo że wada nie wynika z przyczyny tkwiącej w sprzedanej rzeczy w chwili wydania. Odpowiedzialność sprzedającego jest też ograniczona w czasie, bowiem możliwa jest tylko jeżeli wadę fizyczną  stwierdzono przed upływem dwóch lat, (w przypadku nieruchomości – pięciu), przy czym jeśli kupującym jest konsument a przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona do minimum roku od dnia wydania. Przy tego typu odpowiedzialności możliwe jest jej zarówno wyłączenie, ograniczenie jak i rozszerzenie przez strony w umowie, z tym zastrzeżeniem iż w stosunku do konsumenta, modyfikacja tej odpowiedzialności może nastąpić tylko na jego korzyść w porównaniu z regulacją ustawową.

Z uwagi na powyższe rozbieżności, odpowiedzialność sprzedającego za rzecz sprzedaną z tytułu gwarancji oraz z tytułu rękojmi, to odpowiedzialność oparta na dwóch różnych podstawach prawnych, których nie należy utożsamiać. Istotne jest to przede wszystkim z tego względu, iż roszczenia oparte na tych podstawach są od siebie całkowicie niezależne. W myśl art. 579 k.c., kupujący może bowiem wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji, a wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.

Karolina Wąsikowska