Intercyza.

W polskim prawie nie istnieje zasadniczo formalne pojęcie „intercyza”. Potocznym mianem, w ten sposób określa się umowę nazywaną „umową majątkową małżeńską”. Zgodnie z polskim prawem wraz z zawarciem związku małżeńskiego powstaje wspólnota majątkowa małżonków, czyli wszystko, co małżonkowie zgromadzą, jest wspólne, poczynając od mieszkania, poprzez wynagrodzenie, kończąc na środkach zgromadzonych na funduszu emerytalnym. Do majątku wspólnego wnoszone są również dotychczasowe prawa majątkowe i zobowiązania obojga partnerów.

Dzięki intercyzie wprowadzić można rozdzielność majątkową. Partnerzy podpisują tę umowę, jeśli nie chcą pozostawać we wspólnocie majątkowej. Aby intercyza była ważna, musi być zawarta w formie aktu notarialnego za zgodą obu stron. Intercyzę podpisać można zarówno przed, jak i w trakcie trwania małżeństwa.

Podpisane takiej umowy pozwoli uniknąć problemów, gdy jedno z małżonków lub oboje zamierzają prowadzić lub prowadzą własną działalność gospodarczą, szczególnie związaną z dużym ryzykiem gospodarczym. W takim przypadku gdy dojdzie do egzekucji komorniczej, wierzyciele nie mogą zająć majątku współmałżonka. Warunkiem jest, aby zobowiązania powstały w okresie obowiązywania rozdzielności majątkowej.  

 Należy również wskazać, iż niektóre składniki majątku nie są własnością wspólną, bez względu na to, czy małżeństwo pozostaje we wspólnocie majątkowej, czy też nie. Są to takie przedmioty jak: majątek nabyty przed ślubem, majątek odziedziczony, pochodzący z zapisu lub darowizny, przedmioty zaspokajające osobiste potrzeby współmałżonka,  pieniądze z odszkodowania lub nagroda pieniężna oraz przedmioty zakupione za te pieniądze. Dokonując zawarcia intercyzy można za jej pomocą także rozszerzyć wspólnotę majątkową, na składniki majątku, które były  wcześniej własnością osobistą każdego z małżonków przed ślubem.

Tak więc, na mocy intercyzy partnerzy mogą:

- rozszerzyć wspólność ustawową (np. poprzez ustanowienie małżonka współwłaścicielem posiadanego mieszkania);

- ograniczyć wspólność ustawową (np. postanowić, iż zarobki każdego z małżonków nie będą stanowiły części majątku wspólnego);

- ustanowić rozdzielność majątkową (wspólnota majątkowa w ogóle nie powstaje);

- ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Wspomnieć należy, że ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami nie wyłącza stosowania przepisów regulujących małżeńskie stosunki majątkowe na gruncie przepisów ogólnych. Mimo istnienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej  oboje małżonkowie nadal obowiązani są, każdy według własnych możliwości oraz sił, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Oboje małżonkowie będą też odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny, np. związane z obciążeniami ze stosunku najmu wspólnego mieszkania.

Mimo, iż dzięki intercyzie można w wielu przypadkach uniknąć odpowiedzialności za długi małżonka prowadzącego działalność gospodarczą, to jednak zniesienie wspólności majątkowej lub też rozszerzenie wspólności na majątki osobiste, nie zapewnia całkowitej ochrony przed roszczeniem wierzyciela. Intercyzy są bowiem względnie bezskuteczne, oznacza to że współmałżonek może powołać się wobec kontrahenta na zawartą intercyzę tylko w sytuacji gdy o jej istnieniu został powiadomiony w momencie zawarcia umowy. Wobec osób prowadzących działalność gospodarczą nałożony został przez ustawodawcę obowiązek ujawnienia informacji o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej. Podobnie jest w przypadku wspólników spółek prawa handlowego.

Minusem intercyzy jest również jej znaczący wpływ na zdolność kredytową małżeństwa. Majątek jednego małżonka nie jest brany pod uwagę  w przypadku zaciągnięcia kredytu przez drugiego. Małżonkowie nie mogą też brać wspólnych kredytów, a o istnieniu intercyzy muszą powiadamiać kredytodawcę. Ponadto małżonkowie tracą prawo do wspólnego rozliczania podatku dochodowego – nawet jeśli przez większą część roku podatkowego pozostawali we wspólności.

Co do samych kosztów intercyzy, kiedy na intercyzę zdecydują się narzeczeni, zapłacą łącznie ok. 530 zł. Natomiast w sytuacji podpisywania intercyzy po ślubie koszt będzie wyższy, bowiem zależy  wtedy od łącznej wartości majątku i jego rodzaju:

wartość majątku do 3 tys. zł - 100 zł;

powyżej 3 tys. zł do 10 tys. zł - 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3 tys. zł;

powyżej 10 tys. zł do 30 tys. zł - 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 tys. zł;

powyżej 30 tys. zł do 60 tys. zł - 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 tys. zł;

powyżej 60 tys. zł do 1 mln zł - 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 tys. zł;

powyżej 1 mln zł do 2 mln zł - 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 mln zł;

powyżej 2 mln zł - 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 mln zł, nie więcej jednak niż 10 tys. zł.

Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej ma swoje plusy i minusy. Przed podjęciem decyzji o podpisaniu intercyzy warto się z nimi zapoznać,  a także zasięgnąć rady doświadczonego prawnika jakie rozwiązanie będzie najlepsze w konkretnej sytuacji.

Maciej Stępień