Jak skutecznie odwołać testament?

Testament, czyli rozporządzenie majątkiem na wypadek śmierci jest bardzo ważnym dokumentem. Jednakże swoją wolę wyrażoną w testamencie można zmienić w dowolnym momencie. Kwestię odwołania testamentu regulują art. 946 i 947 Kodeksu cywilnego. W świetle art. 946 Kodeksu cywilnego (k.c.) odwołanie testamentu w sposób wyraźny, następuje poprzez:

-sporządzenie nowego testamentu - wyraźne odwołanie testamentu „w całości lub części musi wynikać z postanowień nowego testamentu, przy czym ustawa nie wymaga użycia w tym celu określonych zwrotów, na przykład "anuluję", "odwołuję", "unieważniam" itp. Wystarczy wyjawienie woli w jakikolwiek sposób, na przykład nowy testament zawiera rozrządzenia sprzeczne z rozrządzeniami poprzednimi” (A. Kidyba, Komentarz elektroniczny lex do art. 946 k.c.). Nowy testament może być sporządzony w innej formie niż poprzedni (czyli np. testament sporządzony w formie aktu notarialnego może zostać następnie odwołane poprzez testament holograficzny);

-zniszczenie - może nastąpić w dowolny sposób, np. testament można podrzeć, spalić.

-„pozbawienie testamentu cech jego ważności - może mieć różną postać. Testator może testament pokreślić, przekreślić, opatrzyć stosowną adnotacją, na przykład "anuluję", "unieważniam", usunąć podpis z testamentu holograficznego. Podjęte czynności muszą jednak jednoznacznie wskazywać na wolę odwołania testamentu” (A. Kidyba, tamże).

-dokonanie zmian - może nastąpić w ten sposób, że spadkodawca pisze, że określone postanowienia anuluje lub unieważnia.

Zgodnie z art. 947 k.c. odwołanie testamentu w sposób dorozumiany następuje wtedy, gdy spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje. Wówczas odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. 

Odwołanie testamentu jest skuteczne wtedy, gdy nowy testament jest ważny. Przy czym „jeżeli spadkodawca sporządzi kilka identycznych co do treści testamentów - w tej samej dacie lub datach różnych - to wówczas jest kilka jednakowo skutecznych testamentów. Odwołanie (art. 946 k.c.) jednego z tych testamentów nie pozbawia ważności pozostałych, z samego zaś odwołania jednego z nich nie można wnosić, iż spadkodawca odwołał w ten sposób pozostałe testamenty, chyba że co innego wynika z okoliczności konkretnego wypadku” (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 czerwca 1972 r. I CR 403/72.

Odwołanie testamentu następuje w chwili odwołania, „czyli złożenia ważnego oświadczenia woli przez testatora lub chwila dokonania czynności odwołującej testament, na przykład zniszczenie go” (A. Kidyba, tamże.).

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 stycznia 2002 r.  I CKN 482/00 „skutki prawne odwołania testamentu i odwołania testamentu odwołującego testament następują z chwilą otwarcia spadku, z tym że odwołanie testamentu odwołującego nie przywraca skuteczności testamentu pierwotnie odwołanego”.

Maksymilian Szeląg-Dylewski