Kasacja wyroku w postępowaniu cywilnym.

Skarga kasacyjna jest to nadzwyczajny środek zaskarżenia w procesie cywilnym przysługujący od orzeczenia sądu II instancji. Przy składaniu skargi kasacyjnej występuje tzw. przymus adwokacki, ponieważ w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych.

Wniesienie skargi kasacyjnej w postępowaniu cywilnym jest zasadne jedynie w dwóch przypadkach, a więc gdy nastąpiło naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz gdy nastąpiło naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przy tym sąd z urzędu bada dodatkowo przesłankę nieważności postępowania.

Istnieje szereg rodzajów spraw w ramach których nie przysługuje instytucja skargi kasacyjnej. Ustawodawca wymienia je w sposób enumeratywny. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.

Ponadto skarga kasacyjna jest niedopuszczalna także w sprawach:

1) o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania,

2) dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,

3) rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.

Niedopuszczalna jest również skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.

Skargę kasacyjną rozpoznaje Sąd Najwyższy, a wnosi się ją za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie. Osoby uprawnione do wniesienia skargi kasacyjnej to: strona w sprawie, Prokurator Generalny,  Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Rzecznik Praw Dziecka, Prezes Urzędu Zamówień Publicznych od wyroku sądu zapadłego w wyniku wniesienia skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej.

Przed sądem kasacyjnym nie jest dopuszczalne powoływanie nowych faktów i dowodów. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym. Rozprawa przeprowadzana jest tylko wtedy, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie. Sąd Najwyższy może także rozpoznać skargę kasacyjną na rozprawie, jeżeli przemawiają za tym inne względy.

Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy – w zależności od oceny jej zasadności, sąd może:

 - oddalić skargę kasacyjną, jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu

 - uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, lub innemu sądowi równorzędnemu albo jeśli pozew ulegał odrzuceniu – uchylić wydane wyroki i umorzyć postępowanie.

Maciej Stępień