Kiedy uczciwy znalazca może liczyć na znaleźne?

Zgodnie z art. 186 kodeksu cywilnego (k.c.) znalazca, który uczynił zadość swoim obowiązkom, może żądać znaleźnego w wysokości jednej dziesiątej wartości rzeczy. Znalazca musi jednak zgłosić swoje roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru. Jest to termin zawity. Zgłoszenie to jest jednakowo skuteczne, jeżeli zostało zgłoszone wobec organu uprawnionego do przechowania.

Jeżeli znalazca nie będzie potrafił zidentyfikować właściciela znalezionej rzeczy, powinien ją oddać do organu właściwego, którym jest starosta. Organ przechowujący zobowiązany jest do podjęcia czynności, w celu ustalenia właściciela. Oprócz kodeksu cywilnego kwestię znaleźnego reguluje również Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych. Znalazcy powinno zostać wydane poświadczenie w którym zapisane będą: imię, nazwisko i adres znalazcy, określenie znalezionej rzeczy, czas i miejsce znalezienia a także żądanie znaleźnego. Jeżeli znaleziona rzecz znajdzie swojego właściciela, organ zawiadamia znalazcę o wydaniu rzeczy osobie uprawnionej i o jego adresie. Jeżeli rzecz stała się własnością państwa, znaleźne wypłaca organ przechowujący. Wysokość znaleźnego określa się stosownie do wartości cennikowej znalezionej rzeczy z uwzględnieniem stopnia jej zużycia, a w stosunku do rzeczy, która nie ma cennika na podstawie jej wartości handlowej.

Kodeks cywilny precyzuje kiedy znalazca nie otrzyma znaleźnego. Zgodnie z art. 188 k.c. znaleźne nie przysługuje, jeżeli rzecz została znaleziona : w budynku publicznym albo innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publiczności, w wagonie kolejowym, na statku lub innym środku transportu publicznego. W takich przypadkach znalazca obowiązany jest oddać rzecz zarządcy budynku lub pomieszczenia albo właściwemu zarządcy środków transportu publicznego.

Jako ciekawostkę można przytoczyć dwa orzeczenia dotyczące znaleźnego:

-Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1982 r., III CRN 242/82 (OSNCP 1983, z. 7, poz. 91) funkcjonariusz policji, który w czasie wykonywania czynności służbowych i w związku z tymi czynnościami znalazł rzecz nie posiada roszczenia o wypłatę znaleźnego.

-Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2007 r., II CSK 121/07 testament nie może być uznany za rzecz znalezioną.

Znalazca, który otrzymał znaleźne musi je opodatkować PIT i zgłosić do właściwego urzędu skarbowego.

Przed kilkoma laty był gotowy projekt ustawy o rzeczach znalezionych, który nie doszedł jednak do skutku. Zawiedzeni tym faktem byli przede wszystkim poszukiwacze skarbów.

Maksymilian Szeląg-Dylewski