Komu przysługuje odprawa pośmiertna po zmarłym pracowniku?

Na gruncie prawa pracy - prawo do odprawy pośmiertnej jest związane ze śmiercią pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy z powodu choroby. Kodeks pracy reguluje katalog osób uprawnionych do uzyskania odprawy pośmiertnej. Osobami tymi są:

1)   małżonek,

2)   inni członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Każda osoba uprawniona do otrzymania odprawy pośmiertnej otrzyma tyle samo, gdyż wysokość odprawy dzieli się w częściach równych na wszystkich uprawnionych. Jeżeli po zmarłym pozostał tylko jeden uprawniony do odprawy pośmiertnej członek rodziny, otrzyma on połowę tej odprawy.

Odprawa pośmiertna nie będzie przysługiwała tym członkom rodziny, w których zmarły pracownik został ubezpieczony przez pracodawcę na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową okazało się nie niższe niż przysługująca odprawa. Jeżeli jednak wypłacone odszkodowanie okazało się niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.

Odprawa pośmiertna jest jednorazowym świadczeniem. Wysokość odprawy uzależniona jest od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:

1)   jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,

2)   trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,

3)   sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Jeżeli pracownik był zatrudniony w dwóch zakładach pracy, to „do okresu dodatkowego zatrudnienia w drugim zakładzie pracy, od którego zależy ustalenie wysokości odprawy pośmiertnej, nie dolicza się dodatkowego zatrudnienia w pierwszym zakładzie pracy” Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1977 r.  I PZP 40/77

Prawo do odprawy przysługuje niezależnie od przyczyny śmierci pracownika. Spory, jakie mogą powstać na tle ustalenia prawa do pośmiertnej odprawy rozstrzygają sąd pracy. Sama odprawa jest natomiast wolna od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Jak wskazuje M. Skąpski (Komentarz elektroniczny Lex do art. 93 k.p.) „odprawa pośmiertna jest niezależna od zasiłku pogrzebowego należnego osobie, która pokryła koszty pogrzebu zmarłego pracownika”. Z kolei jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 czerwca 1980 r. II CR 148/80 „odprawa pośmiertna nie podlega zaliczeniu na poczet świadczenia przysługującego poszkodowanemu z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego”.

Maksymilian Szeląg-Dylewski