Notarialne poświadczenie dziedziczenia.

Stwierdzenie nabycia spadku, a przez to uzyskanie możliwości korzystania z odziedziczonego majątku może nastąpić na dwóch drogach. Do niedawna jedyną możliwością było uzyskanie sądowego stwierdzenia nabycia spadku. Oczywiście wiązało się to z kilkumiesięcznym oczekiwaniem na rozprawę, a często był to dopiero początek. Od 1 marca 2009 r. pojawiła się jednak alternatywna możliwość. Wtedy to weszła w życie nowelizacja ustawy – Prawo o notariacie, wprowadzająca instytucję notarialnego poświadczenia dziedziczenia.

Notarialne poświadczenie pozwala skrócić cały proces do kilku dni, aczkolwiek taki sposób stwierdzenia nabycia spadku obwarowany jest pewnymi wymogami. Z jednej bowiem strony zapewnia zainteresowanym spory komfort i pozwala uniknąć stresu związanego z wizytą w sądzie, z drugiej natomiast notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia jeśli:

• nie wszyscy spadkobiercy chcą lub mogą złożyć osobiście przed notariuszem jednobrzmiące oświadczenia,
• dziedziczenie ma nastąpić na podstawie testamentu szczególnego,
• spadkodawca zmarł przed 1 lipca 1984 r.,
• spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał na terytorium RP,
• w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą.

Notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób będących spadkobiercami ustawowymi lub testamentowymi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy. Konieczna jest więc obecność wszystkich, nawet tych osób, które nic nie dziedziczą (bo np. spadkodawca sporządził pomijający ich testament). Co ważne, zainteresowane osoby nie mogą być reprezentowane przez pełnomocnika. Ponadto notariusz może sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia tylko wtedy, gdy stawią się przed nim wszystkie osoby brane pod uwagę jako spadkobiercy i zgodnie zażądają poświadczenia dziedziczenia. Jakikolwiek spór pomiędzy nimi wyklucza notarialne stwierdzenie nabycia spadku.

W pierwszej kolejności notariusz sporządza więc protokół dziedziczenia zawierający oświadczenia zgromadzonych osób. Za złożenie fałszywego oświadczenia grozi odpowiedzialność karna. Następnie, na podstawie tego protokołu notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia i rejestruje go w rejestrze prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną. System rejestracji jest tak skonstruowany, aby uniemożliwić ponowną rejestrację poświadczenia dziedziczenia po tej samej osobie. Zarejestrowany notarialny akt poświadczenia dziedziczenia ma taką samą moc, jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku i wskazuje prawo danej osoby do spadku.

Zwykle całkowity koszt notarialnego poświadczenia dziedziczenia dla jednej osoby wynosi ok. 400,00 zł, na co składają się koszty sporządzenia protokołu dziedziczenia, aktu poświadczenia dziedziczenia, protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu oraz oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Paweł Chrząszcz