Odpowiedzialność w spółce partnerskiej

Zgodnie z art. 22 § 2 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) dotyczącym odpowiedzialności wspólników  w spółce osobowej: „każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką”.

Powyższy artykuł wprowadza zasadę nieograniczonej i solidarnej odpowiedzialności wspólników za wszelkie zobowiązania spółki osobowej. Natomiast cechą charakterystyczną spółki partnerskiej (która także jest spółką osobową) jest kwestia odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, która spotyka szczególne regulacje na gruncie przepisów Kodeksu spółek handlowych.

Na wstępie, należy wskazać, że spółka partnerska jest „spółką osobową utworzoną przez wspólników – partnerów w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą” (art. 86 § 1 k.s.h.). Szczegółowe warunki dotyczące konkretnej spółki partnerskiej, wspólnicy mogą kształtować swobodnie z ramach umowy spółki, która  powinna zostać zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Art. 88 k.s.h. stanowi, że „partnerami” w spółce partnerskiej mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Jednocześnie powyższy przepis stanowi katalog osób wykonujących wolny zawód.

Regulacje ustawowe dotyczące spółki partnerskiej, wprowadzają dwie kategorie zobowiązań, za które partner nie ponosi odpowiedzialności, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.

Pierwsza grupa obejmuje „zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce”. Zasadniczym elementem odpowiedzialności w tym zakresie jest fakt, że zobowiązania spółki muszą powstać w związku z wykonywaniem wolnego zawodu. Tym samym, nie można uznać, że ograniczenie odpowiedzialności będzie można zastosować np.: do zobowiązania wynikającego z umowy kredytu na zakup nowej siedziby spółki. W celu uniknięcia odpowiedzialności przez jednego partnera za zobowiązania na tej podstawie należy wykazać, że nie brał on udziału w konkretnej czynności w ramach wykonywania wolnego zawodu. Zgodnie z poglądem doktryny, kwestie ciężaru dowodu należy rozpatrywać zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego (k.c.), co oznacza, że ciężar spoczywa na osobie, która dochodzi odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zawartej ze spółką umowy.

Natomiast druga kategoria obejmuje „zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki”. Za zobowiązania odpowiada zarówno spółka jak i partner sprawujący kierownictwo nad tymi osobami. W związku z tym zasadniczą kwestią jest ustalenie faktycznego kierownictwa nad tymi osobami, a nie tylko podległości organizacyjnej.

Pomimo powyższych ograniczeń co do odpowiedzialności, należy wprost wskazać, że za wyraźną zgodą wspólnika, może on ponosić odpowiedzialność bez ograniczeń całym swoim majątkiem.  Część doktryny stoi na stanowisku, że za działania i zaniechania tych osób, partner odpowiada tak jak za własne działania i zaniechania, zgodnie z dyspozycją art. 474 k.c.

Ponadto, przepisy Kodeksu spółek handlowych dopuszczają możliwość, że „umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej”. Oznacza to, że w razie takiego zapisu umownego, wspólnik w spółce partnerskiej ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem bez ograniczeń wynikających ze szczególnych regulacji dotyczących spółki partnerskiej, tj. art. 95 k.s.h. Należy pamiętać, że umowne zwiększenie zakresu odpowiedzialności „jednego albo większej liczby partnerów” wiąże się z tym, że we wniosku o wpis spółki do rejestru powinno się wskazać partnera lub partnerów, którzy odpowiadają bez ograniczeń całym swoim majątkiem.

Podsumowując, w razie wystąpienia okoliczności wskazanych w art. 95 k.s.h. odpowiedzialność wspólnika w spółce partnerskiej może zostać ograniczona, co stanowi wyłom od ogólnej zasady dotyczącej odpowiedzialności wspólników przy spółkach osobowych. Ponadto, partnerzy mogą także kształtować zakres odpowiedzialności za zobowiązania spółki w inny sposób poprzez odpowiedni zapis w umowie. 

Agnieszka Dachowska