Odpowiedzialność za długi w małżeństwie.

Z chwilą zawarcia małżeństwa pomiędzy współmałżonkami wykształca się nowy ustrój majątkowy określany jako ustawowa wspólność majątkowa. Co do zasady obejmuje ona wszystkie składniki majątku nabywane w trakcie trwania małżeństwa. Należą do niej m.in. wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności gospodarczej, dochody pozyskiwane ze wspólnego majątku, a także środki zgromadzone na rachunku oszczędnościowym czy  rachunku funduszu emerytalnego.

Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie wszystkie elementy majątku wchodzą w skład wspólności ustawowej. Małżonkowie posiadają również majątki osobiste. Są to przykładowo: przedmioty nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej, nabyte przez dziedziczenie, zapis, darowiznę, czy też przedmioty użytku osobistego. Natomiast przedmioty użytku domowego służące do użytku obojga małżonków, nawet w przypadku zapisu lub darowizny wchodzą w skład wspólności.

Powstanie wspólności majątkowej wiąże się również  z powstaniem wspólnej odpowiedzialności majątkowej małżonków za długi. To właśnie z majątku wspólnego zaspokojony zostaje wierzyciel w sytuacji, gdy małżonkowie dokonali czynności prawnej, w wyniku której powstał dług. Możliwe są jednak przypadki, w których mimo istnienia wspólności ustawowej, za zobowiązania odpowiedzialny będzie jeden z małżonków w granicach posiadanego majątku osobistego.

W przypadku, gdy dług powstaje w wyniku zaciągnięcia zobowiązania przez jednego z małżonków, ale za zgodą drugiego, wierzyciel może żądać zaspokojenia powstałego długu z majątku osobistego małżonka, będącego stroną czynności prawnej oraz z majątku wspólnego. Ograniczone jest to jednak przedstawieniem dokumentu stwierdzającego, że dług powstał w wyniku czynność prawnej, na którą drugi małżonek się zgodził. W sytuacji powstania długu, związanego z czynnością prawną, na którą drugi z małżonków nie wyraził zgody, zaspokojenie wierzyciela nastąpi z majątku osobistego dłużnika, oraz z wynagrodzenia za pracę, z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, a także z korzyści uzyskanych z prawa autorskiego i praw pokrewnych, prawa własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Podobnie jest w sytuacji, gdy wierzytelność dotycząca prowadzonego przez jednego ze współmałżonków przedsiębiorstwa, powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków. Natomiast, gdy powstanie wierzytelności związane jest z prowadzeniem przedsiębiorstwa przez jednego ze współmałżonków, które należy do wspólności majątkowej, wierzyciel może zaspokoić swoje roszczenie również z przedmiotów majątkowych należących do tego przedsiębiorstwa. W takim wypadku, tytuł wykonawczy będzie skierowany do małżonków wspólnie, ale wydany zostanie dopiero wtedy, gdy wierzyciel przedstawi dowód, w formie dokumentu,  potwierdzający, że dług powstał w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Pamiętać należy, iż możliwe jest zabezpieczanie małżonków przed konsekwencjami pewnych czynności prawnych, możliwe jest ograniczenie wspólności majątkowej, bądź ustanowienie rozdzielności majątkowej poprzez tzw. „Intercyzę”

Warto dodać, że wierzyciel małżonka nie ma prawa, w czasie trwania wspólności majątkowej, żądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. (art. 42 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

                                                                                                                                     Maciej Stępień