Odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa.

Od pewnego czasu popularną formą sprzedaży bezpośredniej są tzw. prezentacje, na które oferent zaprasza określone osoby znajdujące się w grupie potencjalnych adresatów oferowanego produktu. Co ciekawe, tego typu sprzedawcy w szczególności upodobali sobie osoby starsze lub podatne na sugestię. Wizyta na takiej prezentacji często kończy się jednak podpisaniem niekorzystnej umowy na ratalną sprzedaż garnków, pościeli z egzotycznego materiału czy niepotrzebnego urządzenia o właściwościach budzących spore wątpliwości. Poza umową „szczęśliwy” nabywca przeważnie wychodzi również z podpisaną umową kredytową, a banki posiadają skuteczne narzędzia pozwalające wyegzekwować ich należność.

Niestety podpisana umowa rodzi określone obowiązki po naszej stronie, od których nie łatwo będzie się uwolnić. Tutaj naprzeciw konsumentom wyszedł polski ustawodawca wprowadzając instytucję odstąpienia od umowy, możliwą do zastosowania pod pewnymi warunkami. Umowa zawarta podczas tzw. prezentacji, odbywającej się w wynajętej sali lub w domu jednego z uczestników, jest umową zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa, co rodzi dla niej określone skutki przewidziane przez ustawę o ochronie praw konsumentów oraz odpowiedzialności za produkt niebezpieczny. Konsument podpisujący taką umowę, może od niej odstąpić bez podania przyczyny, składając stosowne oświadczenie na piśmie. Termin na jego złożenie wynosi 10 dni i liczony jest od dnia zawarcia umowy. Zostanie on zachowany, jeżeli przed jego upływem konsument wyśle stosowne oświadczenie. Jeśli jednak konsument nie został poinformowany o przysługującym mu prawie do odstąpienia, bieg powyższego terminu nie rozpoczyna się i liczony jest dopiero od dnia uzyskania takiej informacji, która powinna przybrać formę pisemną. W takiej sytuacji od umowy nie można odstąpić, jeżeli od chwili jej wykonania upłynęło 3 miesiące.  Warto przy tym pamiętać, że przy umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, sprzedawca nie ma prawa zastrzegać tzw. odstępnego, czyli określonej sumy pieniędzy, jaką płaci nabywca decydujący się na rezygnację z umowy.

Skuteczne złożenie ww. oświadczenia oznacza uznanie umowy za niezawartą, a strony zobowiązane są do zwrotu  wzajemnych świadczeń. Jeśli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat na towar to należą mu się odsetki ustawowe, liczone od dnia przedpłaty. Wzajemne zwroty powinny nastąpić w przeciągu 14 dni. Nabywca odsyłający towar musi dopilnować, aby został on prawidłowo zabezpieczony i dotarł do sprzedawcy w całości.

Sprawa znacznie się skomplikuje, gdy 10-dniowy termin nie zostanie przez nas dotrzymany. Nasze możliwości odstąpienia od umowy znacznie się wtedy uszczuplą. Teoretycznie można próbować podważyć umowę opierając się na kodeksowych instytucjach błędu i podstępu przy składaniu oświadczeń woli. Podstęp to celowe i umyślne działanie kontrahenta, skierowane na wywołanie niezgodnego z prawdą obrazu rzeczywistości, aby dana osoba złożyła oświadczenie woli określonej treści. Działania takie dają podstawę do wzruszenia dokonanej czynności prawnej i uchylenia się od skutków oświadczenia woli, poprzez złożenie stosownego oświadczenia drugiej stronie czynności.

Podsumowując, zwrócić uwagę należy jeszcze na kilka nieuczciwych praktyk stosowanych przez sprzedawców na tzw. prezentacjach. Wszystkie ich zachowania są dokładnie wyreżyserowane przez specjalistów od marketingu i psychologów, a mają one na celu skierowanie uwagi w pożądanym kierunku i odwrócenie jej od okoliczności mogących uruchamiać trzeźwą ocenę własnych potrzeb i możliwości. Zdarzają się też przypadki podsuwania jako listy potwierdzającej uczestnictwo w pokazie umów sprzedaży i umów o udzielenie kredytu na zakup danego towaru. Za szczyt perfidii uznać należy odbieranie uczestnikom prezentacji podpisanych już przez nich umów (np. „celem weryfikacji możliwości obniżenia rat”) i odsyłanie ich na adres kupujących po 11 dniach od zawarcia umowy.

Paweł Chrząszcz