Poszukiwania za pomocą wykrywacza metali

Kwestie będące przedmiotem niniejszego wywodu uregulowane zostały w przepisach o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz innych ustaw, a także w  rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych.

Istotnym jest, że ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie wyklucza prowadzenia poszukiwań przy użyciu sprzętu elektronicznego, w tym wykrywaczy metali. Należy jednak pamiętać o uprzednim uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.  Zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 12 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymaga poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania.  W celu uzyskania niniejszego pozwolenia należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z załączoną do niego pisemną zgodą właściciela gruntu na którym poszukiwania będą się odbywać. Prowadzenie poszukiwań,  bez zgody właściciela gruntu naruszałoby konstytucyjną zasadę poszanowania własności.

Wniosek o wydanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków,  może zostać złożony przez:

-   osobę fizyczną lub jednostkę organizacyjną posiadającą tytuł prawny do korzystania z zabytku, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiązaniowego;

-     osobę fizyczną albo jednostkę organizacyjną zamierzająca prowadzić  poszukiwania;

-     pełnomocnika wyżej wymienionych osób lub jednostek.

Wniosek o którym mowa powyżej powinien być należycie opłacony. Niniejsza opłata wynosi 82 zł.

Szczegółowy tryb i sposób wydawania pozwoleń określa rozporządzenie ministra kultury z 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych.

Pamiętajmy, iż zgodnie z art. 111 § 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami: „kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia poszukuje ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.” Przedmiotem ochrony jest w wypadku niniejszego przepisu zarówno nienaruszalność i integralność zabytków, które mogą ulec uszkodzeniu lub zniszczeniu w wyniku nieprawidłowo prowadzonych prac poszukiwawczych, jak też sama prawidłowość prowadzenia poszukiwań zabytków.

Co należy rozumieć pod pojęciem „porzuconego zabytku” i „ukrytego zabytku”? Porzucony jest taki zabytek, który został pozostawiony z zamiarem wyzbycia się jego własności, a także każdy zabytek, który nie znajduje się we władztwie określonej osoby, a znajdował się w takim władztwie wcześniej. Zabytkiem ukrytym jest taki, który został umieszczony w takim miejscu, że odnalezienie go jest utrudnione, a także taki, w odniesieniu do którego podjęte zostały zachowania utrudniające określenie, gdzie się znajduje.

Poszukiwanie rzeczy, za pomocą wykrywaczy czy innego ekwipunku, poza ww. terenami jest dozwolone bez konieczności uzyskania uprzedniego pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Istotnym jest jednak, iż zgodnie z art. 189 Kodeksu cywilnego, jeżeli znajdziemy rzecz mającą znaczniejszą wartość materialną albo wartość naukową lub artystyczną, w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, znalazca obowiązany jest oddać rzecz właściwemu organowi państwowemu a rzecz znaleziona staję się własnością Skarbu Państwa. Znalazcy należy się jednak odpowiednie wynagrodzenie. Natomiast zgodnie z art. 35 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, przedmioty będące zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku badań archeologicznych, stanowią własność Skarbu Państwa. Odkopany zabytek archeologiczny staje się własnością Skarbu Państwa bez względu na to, czy został odkryty w rozumieniu art. 32 ust. 1 u.o.z., przypadkowo znaleziony w rozumieniu art. 33 ust. 1 ustawy czy pozyskany w wyniku badań archeologicznych albo w wyniku poszukiwań prowadzonych na podstawie i w granicach pozwolenia konserwatorskiego, o którym mowa w art. 36 ust. 1 pkt 12 u.o.z.

PrawoDlaKazdego.pl

Bibliografia:

- Marek Kulik, Komentarz do przepisów karnych ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.03.162.1568), LEX/el., 2010,

- Cherka M. (red.), Antoniak P., Elżanowski F.M., Wąsowski K.A., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, LEX, 2010,

- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny,