Praca podczas urlopu wychowawczego.

Wielu rodziców zastanawia się czy mogą, a jeśli tak to na jakich warunkach pracować podczas urlopu wychowawczego. Odpowiedzi na to pytanie dostarcza art. 186² Kodeksu pracy (k.p). Warto również przypomnieć, że z urlopu wychowawczego mogą skorzystać zarówno matka jak i ojciec dziecka.

Jak wskazuje się w doktrynie podstawowym celem urlopu wychowawczego jest zapewnienie pracownikowi „korzystnych warunków do sprawowania opieki nad dzieckiem w sytuacji trudności z połączeniem obowiązków opiekuńczych z obowiązkami zawodowymi. Powoduje on czasowe zawieszenie obowiązku świadczenia pracy po stronie pracownika, zaś po stronie pracodawcy obowiązku zatrudniania go i świadczenia wynagrodzenia” (E. Maniewska, komentarz elektroniczny lex). Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 25 marca 2011 r. I OSK 2066/10 „ocena co do możliwości sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad dzieckiem musi odnosić się do czasu podjętej pracy, a nie do całego okresu urlopu wychowawczego”.

Zgodnie z  § 1 art. 186² k.p.,  w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność (…) jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Wyjaśnienia wymaga kwestia sprawowania osobistej opieki. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że nie musi to być permanentna, stała opieka rodzica sprowadzająca się do bezpośredniego i nieprzerwanego kontaktu z dzieckiem. Rodzic przebywający na urlopie wychowawczym może być bowiem zastępowany w czynnościach opiekuńczych przez współmałżonka, innych domowników a także inne osoby (np. zatrudnioną nianię). Jednakże okresy tego zastępstwa powinny być ujęte w pewne ramy czasowe, np. kilka, kilkanaście godzin. W dodatku ten kontakt może być przerwany na dłuższy czas, np. jeżeli rodzic taki musi być odosobniony od dziecka z powodu choroby.

Podjęcie pracy nie może jednak doprowadzić do trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Z trwałym ustaniem sprawowania opieki mamy do czynienia wtedy, gdy opieka ta zostanie przerwana na stałe a po stronie rodzica nie będzie „zamiaru lub możliwości ich dalszego podjęcia” (M. Włodarczyk, komentarz elektroniczny lex). Jeżeli sytuacja taka zostanie ustalona zgodnie z  § 2 art. 186²k.p.,  pracodawca wezwie pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym. Może to uczynić nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania. Jeżeli pracownik nie zastosuje się do tego wezwania, jego niestawiennictwo z powodów nieusprawiedliwionych może być zakwalifikowane jaki ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych. Pracodawca będzie mógł wówczas rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.). 

Maksymilian Szeląg-Dylewski