Prowokacja w prawie karnym

Prowokacja uregulowana została w art. 24 Kodeksu karnego. Przepis ten stanowi: „odpowiada jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego; w tym wypadku nie stosuje się art. 22 i 23”.

Prowokacja jest specyficzną odmianą przestępstwa podżegania, która stanowi odrębny typ czynu zabronionego. Powyższe pojęcie należy rozważyć zarówno od strony przedmiotowej jak i podmiotowej.

Od strony przedmiotowej, podobnie jak podżeganie,  prowokacja polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. W związku z powyższym prowokację od strony przedmiotowej, należy rozumieć tak jak podżeganie.

Inaczej prezentuje się pojęcie prowokacji od strony podmiotowej. Wskazać należy, że prowokator umyślnie nakłania inna osobę do popełnienia czynu zabronionego i jego celem jest skierowanie przeciwko tej osobie postępowania karnego. Wobec powyższego prowokator obejmuje zamiarem bezpośrednim zrealizowanie przez nakłanianego znamion usiłowania czynu zabronionego.

Należy pamiętać, że ustawodawca wykluczył stosowanie regulacji czynnego żalu do prowokacji. W związku z tym prowokator nie może liczyć na bezkarność, nawet w sytuacji gdy zapobiegł popełnieniu czynu zabronionego do którego namawiał i odpowiada na normalnych zasadach przewidzianych dla podżegania. Gdy czynu nawet nie usiłowano dokonać, nie ma możliwości zastosowania wobec prowokatora nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.

Aktualnie ustawodawstwo przewiduje stosowanie tzw.  legalnej prowokacji. Polega ona na nakłanianiu innej osoby przez upoważnionego funkcjonariusza do popełnienia czynu zabronionego w celu uzyskania dowodów popełnienia innego czynu zabronionego. Legalna prowokacja regulowana jest min. przez ustawę z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym oraz ustawę z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

Bibliografia:

- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553)

- Włodzimierz Wróbel, Andrzej Zoll, Polskie Prawo Karne – część ogólna, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010 r.

PrawoDlaKazdego.pl