Sąd administracyjny nie rozstrzyga o zasadności zaskarżonego aktu

Słowo sąd, oznaczające organ powołany mocą Konstytucji do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, kojarzy się zwykle z merytorycznym rozstrzygnięciem – wyrokiem, który rozstrzyga spór między dwiema przeciwnymi stronami, przyznając przy tym "rację" jednej z nich, a czasem nawet obu. Takie pojęcie przedmiotu rozstrzygnięcia sądowego jest jednak mylące w przypadku sądów administracyjnych. Przyjęcie takiej interpretacji prowadziłoby do wniosku, że jeśli nie zgadzamy się z wydaną w naszej sprawie np. decyzją administracyjną lub postanowieniem i wyczerpując drogę odwoławczą, decydujemy się na zaskarżenie tej decyzji do sądu – sąd może zmienić decyzję organu w sposób przez nas pożądany. Tak jednak wbrew częstym oczekiwaniom skarżącego nie jest. Wynika to z funkcji, jaką wolą ustawodawcy sprawuje w Polsce sądownictwo administracyjne.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy prawo o ustroju sądów administracyjnych – sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez sprawowaną pod względem zgodności z prawem kontrolę działalności administracji publicznej. Z mocy przywołanego przepisu, do zadań sądów administracyjnych należy także rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Jeśli zaś chodzi o zaskarżanie aktów administracyjnych - to kontrola legalności decyzji (postanowienia) jest przedmiotem orzekania sądu administracyjnego, a rozstrzygnięcie sporu na tym tle ogranicza się właśnie do sporu o legalność zaskarżonego aktu administracyjnego – tylko w tym zakresie sąd może przyznać rację jednej ze stron. Sąd administracyjny nie może natomiast orzekać o zasadności aktu, na który wpłynęła do niego skarga. W przypadku, kiedy skarga nie jest zasadna, sąd skargę po prostu oddali. Jeśli jednak naruszenie przepisów prawa nastąpiło, w zależności od charakteru stwierdzonego naruszenia,  uwzględniając skargę w na decyzję lub postanowienie, sąd I instancji może jedynie:

1.     uchylić decyzję lub postanowienie w całości lub w części,

2.     stwierdzić nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części,

3.     stwierdzić, że wydanie decyzji lub postanowienia nastąpiło z naruszeniem prawa.

Zaskarżone do sądu administracyjnego mogą być jednak również inne akty administracyjne lub czynności z zakresu administracji publicznej, dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z obowiązujących przepisów. Podczas uwzględniania tego rodzaju skargi sąd uchyla zaskarżony akt albo stwierdza jego bezskuteczność. Sąd administracyjny rozstrzyga także skargi na bezczynność organów administracji publicznej. W orzeczeniu uwzględniającym taką skargę, sąd zobowiązuje organ do wydania aktu lub dokonania czynności w określonym terminie. Z kolei uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru, sąd administracyjny uchyla akt nadzoru.

Karolina Wąsikowska