Służebność przesyłu.

Służebność przesyłu jest stosunkowo nową kategorią służebności zaliczanych do ograniczonych praw rzeczowych, która wprowadzona została do Kodeksu cywilnego nowelą z 2008 r., a głównym jej uzasadnieniem była nieadekwatność odwoływania się do służebności gruntowych w odniesieniu do urządzeń przesyłowych. Służebność przesyłu jest więc instytucją podobną do dotychczas omówionych służebności – gruntowej i osobistej, z odrębnościami wynikającymi ze specyficznego przedmiotu tego prawa.

Aby wiedzieć z czym właściwie będziemy mieć do czynienia omawiając służebność przesyłu, należy odwołać się do zdefiniowanego przez ustawodawcę pojęcia urządzeń przesyłowych. Są nimi urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne. Co warto wskazać, do urządzeń przesyłowych stanowiących własność przedsiębiorstwa, nie ma zastosowania ogólna reguła, stanowiąca, że urządzenia trwale połączone z gruntem stanowią części składowe nieruchomości.

Treścią służebności przesyłu jest obciążenie nieruchomości prawem na rzecz przedsiębiorcy, którego własność stanowią urządzenia przesyłowe lub który zamierza wybudować takie urządzenia. Prawo to polega na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Korzystanie z nieruchomości obciążonej zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych będzie obejmować zatem możliwość wejścia na nieruchomość i dokonanie przeglądu lub naprawy urządzenia. Do zakresu uprawnień przedsiębiorcy, któremu przysługuje służebność przesyłu zaliczyć należy także wykonywanie remontów, a także montaż urządzenia, jeśli takie ma być dopiero wybudowane. Treść służebności przesyłu może zostać dowolnie ukształtowana w umowie stron, ustanawiającej taką służebność. Pamiętać jednak należy o konieczności zachowania wymogu aktu notarialnego dla oświadczenia właściciela nieruchomości, który ustanawia służebność – jak przy każdym ograniczonym prawie rzeczowym. Dopuszcza się jednak ustanowienie służebności także przez użytkownika wieczystego. Z treści tego prawa wynika również okoliczność, że uprawnionym do służebności przesyłu może być wyłącznie przedsiębiorca, którego przedmiotem działalności jest aktywność związana z wykorzystaniem urządzeń przesyłowych.

Istotną kwestią związaną ze służebnością przesyłu jest także w pewnym stopniu brak dowolności stron co do jej ustanowienia, jeśli służebność ta jest potrzebna do prawidłowego korzystania z urządzeń przesyłowych. W tej sytuacji, jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Również odwrotnie, jeśli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń przesyłowych, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

W przypadku, kiedy własność urządzeń przesyłowych lub przedsiębiorstwa, do którego urządzenia takie należą przejdzie na inną osobę, nabywca automatycznie staje się uprawnionym z tytułu służebności przesyłu w miejsce zbywcy. Służebność przesyłu wchodzi w skład przedsiębiorstwa, przez co przy obrocie przedsiębiorstwem nie powstaje konieczność ponownego ustanawiania służebności. Służebność przesyłu wygasa z kolei najpóźniej z momentem zakończenia likwidacji przedsiębiorstwa. Gdy dojdzie do wygaśnięcia, przedsiębiorca obowiązany jest usunąć urządzenia przesyłowe utrudniające korzystanie z nieruchomości. Jeśli takie usunięcie urządzeń wiązałoby się z nadmiernymi kosztami lub trudnościami, przedsiębiorca zobowiązany jest także do naprawienia szkody, która z tego powodu wynikła.

Karolina Wąsikowska