Ugoda - na czym polega?

Nie każdy spór musi kończyć się w sądzie, a nawet gdy już do niego trafi to nie musi być zakończony wydaniem wyroku. Sposobem na uniknięcie przedłużającego się i kosztownego postępowania sądowego jest zawarcie ugody. Choć niewątpliwie ugoda ma wiele zalet, to ze względu na fakt, iż stanowi ona kompromis pomiędzy stronami, a tym samym zrzeczenie się dochodzonych roszczeń, wcale nie musi być łatwiejszym sposobem rozwiązania konfliktu. 

Jedynym limitem czasowym, który ogranicza możliwość zawarcia umowy to wydanie wyroku. Dopuszczalne jest również zawarcie ugody w postępowaniu odwoławczym przed rozpoznaniem sprawy przez sąd drugiej instancji. Z inicjatywą zawarcia ugody może wyjść każda ze stron, ale również sam sąd. Artykuł 10 Kodeksu postępowania cywilnego stanowi, iż w sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia, co zawiera w sobie również pouczanie stron o tym czym jest ugoda i jakie niesie za sobą skutki. Podpisanie ugody nigdy nie jest obowiązkiem, powinno dojść do tego wtedy gdy strona realnie oceni, iż jest to dla niej sytuacja korzystniejsza niż dalsze prowadzenie postępowania sądowego, chociażby w celu uniknięcia ponoszenia jego wysokich kosztów. Zatwierdzona przez sąd ugoda w niczym nie różni się od wyroku, ponieważ stanowi ona taki sam tytuł egzekucyjny. 

Jaki wpływ na postępowanie sądowe ma zawarcie ugody? Ponieważ ugoda nie jest czynnością procesową to sama w sobie nie stanowi ona podstawy umarzającej postępowanie. Zgodnie z art. 355 KPC dopiero cofnięcie pozwu wraz z ewentualnym zrzeczeniem się roszczenia umarza postępowanie. Pozostaje jeszcze kwestia rozliczenia toczącego się procesu. Kodeks postępowania cywilnego reguluje tą kwestię w art. 104, stanowiąc, iż koszty znoszą się wzajemnie, chyba że strony postanowią inaczej. Oznacza to, że każda ze stron ponosi koszty swoich działań. 

Zawarcie ugody nie zamyka stronom wszelkich drzwi do uchylenia się od jej skutków. Można uchylić się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem wady typu błąd, podstęp czy pozorność. Wynika to z faktu, iż ugoda jest w rzeczywistości umową, a tym samym podlega ogólnym zasadom prawa cywilnego. 

Weronika Komsta