Urlop na żądanie - czy faktycznie na żądanie?

Zgodnie z art. 167² Kodeksu pracy „pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu”. Wniosek o udzielenie urlopu na żądanie pracownik nie musi jakoś szczególnie uzasadniać. Przepis ten spotkał się jednak z wieloma kontrowersyjnymi, a jednocześnie sprzecznymi interpretacjami. Przede wszystkim sporna była kwestia tego, czy pracownik musi oczekiwać na oświadczenie pracodawcy o udzielenie mu tego urlopu. Ustawa nie określa wprost tej kwestii. Jak słusznie zauważa jednak Kazimierz Jaśkowski (Komentarz elektroniczny lex) „z obowiązku odpowiedniego współdziałania stron w wykonaniu zobowiązania (art. 354 k.c. w zw. z art. 300 k.p.) wynika, iż pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o korzystaniu z tego urlopu przed jego rozpoczęciem”.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2009 II PK 123/09, udzielenie urlopu wypoczynkowego, „obowiązek udzielenia urlopu "na żądanie" nie jest bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniu pracownika ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy”. W jakich sytuacjach pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie? Zapewne w takich, w których udzielenie tego urlopu mogłoby zagrozić ciągłości pracy.

Dlaczego zatem warto poczekać na wyrażenie przez pracodawcę zgody na skorzystanie z tego urlopu? Chociażby dlatego, że „rozpoczęcie urlopu na żądanie (…) przed udzieleniem go przez pracodawcę może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt. 1 k.p.” (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 16 września 2008 r. II PK 26/08). Po stronie pracodawcy stwarza to zatem uprawnienie do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia. 

Maksymilian Szeląg-Dylewski