Urlop okolicznościowy pracownika.

Urlop okolicznościowy to potoczna nazwa dni, kiedy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę zwolniony jest od jej świadczenia i jednocześnie zaistniała sytuacja jest w pełni usprawiedliwiona. Możliwość otrzymania takiego zwolnienia ściśle związana jest z określonymi, szczególnymi sytuacjami życiowymi. Z reguły, od której istnieje kilka wyjątków, pracownikowi na urlopie okolicznościowym przysługuje normalne wynagrodzenia. Urlop ten stanowi więc pulę dodatkowych dni, o które pracownik może powiększyć swój ustawowy czas wypoczynku.

Urlop okolicznościowy może zostać udzielony tylko na wniosek pracownika, a ewentualna inicjatywa pracodawcy nie ma znaczenia. Samo złożenie wniosku przesądza już o jego pozytywnym rozpatrzeniu, ponieważ pracodawca nie może go odmówić. Pracownik powinien jednak uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry wiadoma. W innych przypadkach uniemożliwiających stawienie się w pracy, pracownik zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności. Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u danego pracodawcy nie precyzują formy w jakiej to zawiadomienie powinno nastąpić, zawiadomienia można dokonać osobiście, przez inną osobę, telefonicznie lub za pomocą innego środka łączności, albo drogą pocztową, gdzie za datę zawiadomienia uważa się datę stempla pocztowego.

Okoliczności uprawniające do wystąpienia z wnioskiem o urlop okolicznościowy to:

• Ślub – z tego tytułu przysługują dwa dni zwolnienia od świadczenia pracy. Rodzice młodych małżonków mogą liczyć tylko na jeden dzień. Pamiętać tu należy, że zawierane małżeństwo musi wywierać skutki cywilnoprawne. W praktyce oznacza to konieczność zawarcia małżeństwa przed duchownym lub kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
• Śmierć osoby bliskiej – tutaj liczba wolnych i płatnych dni zależna jest od stopnia pokrewieństwa ze zmarłym. I tak dwa wolne dni otrzymamy, gdy zmarłą osobą jest mąż, żona, dziecko, ojciec, matka, ojczym lub macocha. Jeden dzień przysługuje z powodu pogrzebu brata, siostry, teściowej, teścia, babki, dziadka lub osoby, którą utrzymywaliśmy lub opiekowaliśmy się nią.
• Urodzenie się dziecka – z wiadomych względów urlop jest tu dedykowany wyłącznie ojcom, którzy mają dość dużą dowolność kiedy zdecydują się wykorzystać przysługujące im z tej okazji dwa dni.
• Wezwanie do sądu lub innego organu – każdy, kto otrzyma urzędowe pismo wzywające do stawiennictwa powinien uczynić zadość temu obowiązkowi. Pracodawca musi udzielić wtedy zwolnienia od pracy, ale pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie za taki dzień. Można jednak poprosić pracodawcę o odpowiednie zaświadczenie, pozwalające na podjęcie starań o rekompensatę z tytułu utraconego wynagrodzenia.
• Honorowe krwiodawstwo – pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika będącego honorowym dawcą krwi lub organów. Taka nieobecność pracownika traktowana jest jako usprawiedliwiona, a on sam zachowuje prawo do wynagrodzenia.
• Dziecko – pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego dwa dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Można je wykorzystać razem, jak i w odrębnych terminach. Co istotne te dwa dni przysługują obojgu rodzicom łącznie, a nie po dwa dni dla każdego z nich.
• Wypowiedzenie umowy przez pracodawcę – w czasie wypowiedzenia przysługuje zwalnianemu pracownikowi prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy w ilości zależnej długości okresu wypowiedzenia. Dwa dni zwolnienia na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia przysługują przy dwutygodniowym i jednomiesięcznym wypowiedzeniu, natomiast trzy dni przy trzymiesięcznym wypowiedzeniu, nawet wtedy gdy zostanie ono skrócone z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy lub z innych przyczyn niedotyczących pracowników.

Pracodawca ma prawo żądać potwierdzenia okoliczności zmuszających pracownika do wystąpienia z wnioskiem o urlop okolicznościowy z wyjątkiem sytuacji udzielenia urlopu na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia.

Paweł Chrząszcz