W jaki sposób zrzec się obywatelstwa?

Zgodnie z art. 34 Konstytucji RP obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie. Jednocześnie Prezydent Rzeczypospolitej wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego (art. 137 Konstytucji).

Zasady precyzujące kwestię zrzeczenia się oraz wymaganej zgody uregulowane są przez przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim (Dz.U. z 2000 r. Nr 28 poz. 353 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 7 sierpnia 2012 r. w sprawie określenia wzoru formularza wniosku o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, wymogów dotyczących fotografii dołączanej do wniosku oraz wzoru zawiadomienia o treści postanowienia w sprawie wyrażenia zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.

Zgodnie z powyższymi regulacjami, nikt nie może zostać pozbawiony obywatelstwa, a jego utrata może nastąpić wyłącznie na wniosek zainteresowanego obywatela po spełnieniu szeregu warunków. Pamiętać należy, że obywatelstwo jest prawem osobistym,  ściśle związanym z osobą której dotyczy i wyłączone jest inicjowanie postępowania przez inne osoby, nawet jeżeli są one krewnymi bezpośrednio zainteresowanego. Jedyny wyjątek od tej zasady istnieje w przypadku, gdy utrata obywatelstwa ma się rozciągnąć również na małoletnie dzieci.

W praktyce, jeżeli nawet podjęliśmy decyzję o zrzeczeniu się obywatelstwa, to nie może ona prowadzić do powstania statusu apatrydy (bezpaństwowca). Przepisy uzależniają możliwość otrzymania w/w zgody Prezydenta od złożenia dokumentu stwierdzającego posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania, wydanego przez właściwy organ państwa, którego jest się obywatelem lub o  którego obywatelstwo występuje się.

Wniosek o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego składa się osobiście lub korespondencyjnie z podpisem urzędowo poświadczonym, za pośrednictwem wojewody lub konsula. Do wniosku należy w szczególności dołączyć oświadczenie o zrzeczeniu się obywatelstwa polskiego, dokument stwierdzający posiadanie obywatelstwa innego państwa lub przyrzeczenie jego nadania, wydany przez właściwy organ państwa, którego jest się obywatelem lub o którego obywatelstwo występuje się, oświadczenie, że nie toczy się postępowanie sądowe oraz rozstrzygnięcie polskiego sądu, oraz aktualną fotografie o wymiarach 4,5 cm x 3,5 cm.

Postanowienie Prezydenta w sprawie zrzeczenia się obywatelstwa polskiego jest ostateczne.

Maciej Stępień