Zachowek.

Zachowek jest to roszczenie o zapłatę określonej sumy pieniężnej, które przysługuje osobom  wymienionym w odpowiednich przepisach Kodeku cywilnego. Do kręgu uprawnionych należy zaliczyć: zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Zachowek jest formą ochrony osób najbliższych spadkodawcy. Ustawodawca, wprowadzając instytucję zachowku do naszego systemu prawa uznał, że każdy człowiek w razie śmierci powinien pozostawić przynajmniej część swojego majątku swym najbliższym. Dlatego też w razie pominięcia ich przez spadkodawcę, interesy tych osób są zabezpieczone.

Uprawniony będzie miał przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia lub uzupełnienia zachowku, jeśli nie otrzymał od spadkodawcy należnego zachowku, w postaci powołania do spadku, darowizny lub zapisu.

Status poszczególnych uprawnionych jest zróżnicowany, a mianowicie, osobie uprawnionej do zachowku stale niezdolnej do pracy oraz zstępnemu – małoletniemu należy się 2/3 wartości udziału spadkowego jaki by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, a każdemu z pozostałych uprawnionych – połowa wartości tego udziału.

Uprawnienie do zachowku nie przysługuje:

1. osobom, które zrzekły się dziedziczenia, zostały uznane za niegodne albo odrzuciły spadek przypadający im z ustawy;

2. osobom, które zostały pozbawienie zachowku w testamencie, w drodze wydziedziczenia;

3. małżonkowi, który został wyłączony od dziedziczenia, ponieważ spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z winy współmałżonka, a żądanie to było uzasadnione;

Spadkodawca ma możliwość wydziedziczenia członków swojej rodziny i tym samym pozbawienia ich prawa do zachowku poprzez postanowienie w testamencie. Może ono nastąpić, gdy uprawniony do zachowku:

1. wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2. dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób, umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3. uporczywie nie dopełniał obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy;

Podsumowując, co do zasady, jeśli konkretna osoba należy do kręgu osób najbliższych spadkodawcy, będzie jej przysługiwać roszczenie w stosunku do spadkobiercy, o zapłatę określonej sumy pieniężnej. Jednakże, zostanie pozbawiona tego uprawnienia w momencie zaistnienia którejkolwiek z okoliczności wymienionych powyżej. 

Agnieszka Dachowska