Zachowek

Zachowek to swoiste zabezpieczenie dla najbliższych spadkobiercy przed odsunięciem ich od dziedziczenia. Prawodawca wyszedł z założenia, że pewnym osobom należy zapewnić udział w spadku niezależnie od woli spadkodawcy, ze względu na fakt łączących ich więzi.

Osoby uprawnione do zachowku to dzieci (w tym przysposobione), wnuki i prawnuki, małżonek i rodzice spadkodawcy. Prawo do zachowku powstaje gdy spadkodawca zapisał spadek komuś innemu niż wyżej wymienione osoby lub jeśli osoby te zostały uwzględnione w testamencie, ale przypadający im udział jest niższy niż zachowek. Oznacza to, że nawet w przypadku braku powołania do dziedziczenia, przysługuje prawo do udziału w spadku. Może to wiązać się ze zmianą woli spadkodawcy, który chciał odsunąć określone osoby od spadkobrania. Istnieją jednak przypadki, w których mimo powyższych uregulowań, prawo do zachowku nie powstanie. Jednym z nim jest rozwód lub separacja małżonków, kiedy to ustaje więź rodzinna będąca podstawą przyznania zachowku. Kolejnymi przypadkami są: odrzucenie lub zrzeczenie się spadku oraz wydziedziczenie. Wydziedziczenie jest powszechnie mylone z niegodnością dziedziczenia, a są to dwie różne instytucje, z którymi spadkodawca powinien się zapoznać, aby odzwierciedlić swoją wolę w pełni. Przesłankami wydziedziczenia są: uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywe nie dopełnianie względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Przyczyna wydziedziczenia musi wynikać z testamentu i jest następnie badana przez sąd. W praktyce nie tak łatwo jest wydziedziczyć osobę najbliższą. 

Wysokość zachowku nie jest stała, ponieważ wynosi ułamek udziału w spadku, który ustawowo przysługuje spadkobiercy, a tym samym zależy od tego kto nim jest. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy - trwale niezdolnym do pracy i zstępnym małoletnim należy się zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Pozostałym uprawnionym przysługuje zachowek w wysokości ½ tego udziału. 

Weronika Komsta