Szukasz Porady?
Stała obsługa firm
Kancelaria w galerii
Zakaz anatocyzmu.
Zakaz anatocyzmu to pojęcie związane z prawem cywilnym, a dokładniej z problematyką zaległych odsetek. Gdyby przyjąć, że dłużnik, który opóźnia się w płaceniu odsetek miałby płacić odsetki za opóźnienia powstałoby „niebezpieczeństwo szybkiego powiększania się kapitału, który dłużnik musi oprocentowywać. Zrodziło to potrzebę wprowadzenia ograniczeń pod względem pobierania odsetek od zaległych odsetek” (tak Z. Gawlik, komentarz elektroniczny lex do art.). Dlatego już w czasach rzymskich przewidziano pewne mechanizmy, które mają zapobiec tego typu sytuacjom.
Współcześnie kwestię tę reguluje właśnie zakaz anatocyzmu czyli „ograniczenie związane ze sposobem obliczania odsetek w postaci zakazu umawiania się z góry o zapłatę odsetek od zaległych odsetek (procent składany)” (A. Rzetecka-Gil, komentarz elektroniczny lex do art. 482 k.c.). Zakazem tym objęte są wszystkie odsetki, a zatem płatne z dołu i z góry.
Powyższy zakaz nie jest bezwzględny, gdyż przewidziane są od niego wyjątki:
- Jak stanowi art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia powództwa. „W praktyce polegać to może na tym, że strona doliczy do należności głównej odsetki narosłe na dzień poprzedzający wniesienie pozwu i wskaże tak powstałą kwotę jako wartość przedmiotu sporu. Na równi z wytoczeniem powództwa traktuje się rozszerzenie żądania pozwu w toku sprawy” (tak: A. Rzetcka-Gil, tamże).
- Odsetek można żądać także wtedy, gdy strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do długu sumy. Uzgodnienie to jest skuteczne, gdy dłużnik popadł już w zaległość z zapłatą należności głównej.
- Trzeci wyjątek przewidziany został w art. 482 2 k.c. – odsetki od zaległych odsetek można naliczać w przypadku pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe. Instytucjami kredytowymi są banki. Wyjątkiem tym objęte są długoterminowe stosunki umowne z instytucjami kredytowymi. Pożyczka długoterminowa występuje wtedy, gdy okres jej kredytowania wynosi co najmniej rok. Sporna w doktrynie jest natomiast kwestia, czy wyjątek ten dotyczy obok pożyczek również kredyty. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 29 listopada 2001 r. V CKN 603/00 „nie ma przeszkód prawnych, aby bank udzielający długoterminowego kredytu ustalił w umowie kredytowej ze swoim kontrahentem - kredytobiorcą wysokość odsetek oraz sposób ich naliczania (z kapitalizacją lub bez) z uwzględnieniem aktualnych i prognozowanych warunków rynku kapitałowego i techniki kredytowania. Konsekwencją wyłączenia, na podstawie i w granicach wyznaczonych art. 482 § 2 k.c., tzw. anatocyzmu, przewidzianego w art. 482 § 1 k.c., jest zatem możliwość umówienia się z góry przez strony długoterminowej umowy kredytowej, a więc jeszcze przed powstaniem zaległości, o zapłatę w przyszłości odsetek od zaległych i skapitalizowanych odsetek, opóźnienia zapłaty których dopuści się w przyszłości kredytobiorca.
Maksymilian Szeląg-Dylewski
Szukasz porady prawnej?
Chcesz zlecić naszym prawnikom przygotowanie pisma lub prowadzenie sprawy?
Zobacz, jak wygląda nasza "Modelowa opinia prawna" i skorzystaj z formularza poniżej - wycena pytania zawsze jest bezpłatna.
Pracownicy PrawoDlaKazdego.pl pozostają do dyspozycji także w naszej Kancelarii, znajdującej się w Krakowie przy ulicy Lea 202A. Zadzwoń pod numer 609-709-999 i umów się na rozmowę z prawnikiem - zapraszamy na spotkanie.