Zakaz utrzymywania kontaktu z dzieckiem

Zgodnie z art. 113 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej:k.r.o.), prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem ma każdy rodzic, niezależnie od tego, czy przysługuje mu władza rodzicielska. Kontakty z dzieckiem obejmują przede wszystkim przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się , utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość.

Sąd opiekuńczy zakaże utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem, jeżeli poważnie zagraża to dobru dziecka lub je narusza. Zakazanie rodzicom osobistej styczności z dzieckiem może być orzeczone tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. gdy wiążą się one z zagrożeniem życia, zdrowia lub bezpieczeństwa dziecka bądź wpływa na nie demoralizująco (postanowienie SN z 7.11.2000 r., I CKN 1115/00).

Na podstawie art. 113⁴ k.r.o., orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, sąd może zobowiązać rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc, jednocześnie wskazując sposób kontroli wykonania wydanych zarządzeń.

Istnieje również możliwość zakazania kontaktów z dzieckiem innym osobom, w szczególności rodzeństwu, dziadkom i powinowatym w linii prostej, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Sąd opiekuńczy zakaże krewnym osobistej styczności z dzieckiem, jeżeli  krewni dezorganizują prawidłowy kierunek wychowania dziecka.

Wniosek o zakazanie utrzymywania kontaktów z dzieckiem kieruje się do sądu rejonowego miejscowo właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, którego postępowanie dotyczy, a w braku miejsca zamieszkania - do sądu miejsca pobytu dziecka. Postępowanie może być wszczęte także z urzędu. Od wniosku nie pobiera się opłaty – wynika to z art. 95 ust. 1 pkt 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który stanowi, że nie pobiera się opłaty od wniosku będącego podstawą wszczęcia przez sąd postępowania z urzędu.

Wnioskodawcą może być m.in. każdy z rodziców dziecka. W takim wypadku uczestnikami postępowania są drugi z rodziców oraz małoletni. Zgodnie z art. 573 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) małoletni, który ukończył 13 lat i nie jest ubezwłasnowolniony, ma w postępowaniu  zdolność do samodzielnego dokonywania czynności procesowych. Jeżeli jednak przemawiają za tym względy wychowawcze, sąd może ograniczyć albo wyłączyć osobisty udział małoletniego w postępowaniu.

Stosownie do postanowień art. 582¹ § 3 k.p.c., w razie uzasadnionej obawy naruszenia obowiązków wynikających z postanowienia o zakazie utrzymywania kontaktów z dzieckiem, sąd może zagrozić nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje. 

Dagmara Rolska