Zaprzeczanie ojcostwa dziecka pochodzącego z małżeństwa.

Polski ustawodawca kierując się założeniem, iż dziecko musi mieć ojca wprowadził do systemu prawa domniemanie jego pochodzenia z małżeństwa. Jak stanowi art. 62 § 1 zd. 1 k.r.o. jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki.

Jeśli więc tylko dziecko urodziło się w okresie wskazanym w przepisie, nie trzeba prowadzić żadnego odrębnego postępowania dla ustalenia kto jest jego ojcem. Co więcej, jeśli małżonek nie jest biologicznym ojcem dziecka ustawodawca wymaga ściśle określonej procedury dla obalenia tego domniemania, jaką jest wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa przed właściwy miejscowo Sąd Rejonowy.

Tego rodzaju sprawa będzie rozpatrywana w trybie procesu w postępowaniu odrębnym (art. 453 i n. k.p.c.), a odpis pozwu doręcza się prokuratorowi, który zawiadamiany jest o terminach rozpraw.

Prokurator może też sam wytoczyć takie powództwo, i to co znamienne może zrobić to w każdym czasie. Niezwykle istotne jest bowiem, że uprawnienie do skutecznego popierania pozwu w tej sprawie i osiągnięcie satysfakcjonującego rozstrzygnięcia ograniczone jest ściśle określonymi przez ustawodawcę terminami na skierowanie pozwu do sądu. Mąż matki, matka dziecka jak i samo dziecko muszą zatem pamiętać, że na wytoczenie takiego powództwa nie można czekać zbyt długo.

Zgodnie z art. 67 k.r.o. zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. W tym zakresie prowadzone jest postępowanie dowodowe i co do zasady przedmiotową okoliczność wykazywać można za pomocą wszelkich dostępnych środków.

Jak stwierdził jednak Sąd Najwyższy w ważnym wyroku z dnia 13 października 2005 r. sygn. akt IV CK 169/05: „obecnie jednak, gdy istnieje przyrodniczy dowód w postaci grupowego badania DNA, który w sposób pewny może zarówno wykluczyć ojcostwo, jak i wskazać z prawdopodobieństwem równym praktycznie pewności, kto jest ojcem dziecka, przede wszystkim ten właśnie dowód powinien być jako pierwszy przeprowadzony w sprawach o pochodzenie dziecka, bowiem ma on rozstrzygające znaczenie. Jeśli możliwe jest przeprowadzenie takiego dowodu, nieracjonalne byłoby, także w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, przeprowadzanie dowodów osobowych, z natury swej niepewnych, jak również innych dowodów przyrodniczych, których stopień pewności jest daleko mniejszy niż dowodu z badań polimorfizmu DNA albo wręcz obrazują one tylko pewne prawdopodobieństwo związków pokrewieństwa między rodzicami i dziećmi”.

Zdaniem Sądu Najwyższego: „…prowadziłoby to bowiem do niczym nieuzasadnionego przedłużania postępowania i wzrostu jego kosztów, bez możliwości osiągnięcia skutku porównywalnego z wynikami badania DNA, umożliwiającymi ustalenie rzeczywistych stosunków pokrewieństwa”.

(Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 r., sygn. akt: IV CK 169/05).

Piotr Bryndal