Zatrudnianie skazanych

Do najważniejszych zagadnień z zakresu Kodeksu karnego wykonawczego, z punktu widzenia teoretycznego jak i praktycznego, należy zatrudnienie skazanych. Wśród obowiązków skazanego Kodeks karny wykonawczy w art. 116 §  1 pkt 5 wymienia obowiązek „wykonywania pracy, jeżeli przepisy szczególne, także wynikające z prawa międzynarodowego, nie przewidują zwolnienia od tego obowiązku, oraz wykonywania prac porządkowych w obrębie zakładu karnego”. Wśród praw nie ma już prawa  do pracy, ustawodawca wskazuje jedynie w art. 102 pkt 4 k.k.w., na prawo „otrzymywania związanego z zatrudnieniem wynagrodzenia oraz do ubezpieczenia społecznego w zakresie przewidzianym w odrębnych przepisach, a także pomocy w uzyskiwaniu świadczeń inwalidzkich”. Nakłada na administracje obowiązki sformułowanie art. 121 § 1 k.k.w., który stanowi, że „skazanemu zapewnia się w miarę możliwości świadczenie pracy”.

Wskazać należy, że podstawą zatrudnienia skazanego jest skierowanie do pracy, albo wykonywanie pracy zarobkowej w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy o pracę nakładczą lub na innej podstawie prawnej. W stosunku do skazanych pracujących, w zakresie nieuregulowanym w Kodeksie karnym wykonawczym, stosuje się przepisy prawa pracy.

Zatrudnienie skazanego, na podstawie umowy o pracę, następuje za zgodą i na warunkach określonych przez dyrektora zakładu karnego, który może cofnąć wydaną wcześniej zgodę, za nieprzestrzeganie przez skazanego lub podmiot zatrudniający warunków zatrudnienia, określonych przez dyrektora zakładu karnego oraz z przyczyn związanych z funkcjonowaniem zakładu karnego, a zwłaszcza z jego bezpieczeństwem. 

Zgodnie z art. 123 § 2 k.k.w. „wynagrodzenie przysługujące skazanemu zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy ustala się w sposób zapewniający osiągnięcie kwoty co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przy przepracowaniu pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy lub wykonaniu pełnej miesięcznej normy pracy. W wypadku przepracowania niepełnej miesięcznej normy czasu pracy lub niewykonania pełnej miesięcznej normy pracy wynagrodzenie wypłaca się proporcjonalnie do ilości czasu pracy lub wykonanej normy pracy. W razie zatrudnienia skazanego w niepełnym wymiarze czasu pracy najniższe wynagrodzenie ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin zatrudnienia, biorąc za podstawę kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę.”

Regułą jest, że praca skazanego jest odpłatna, a zasady wynagradzania za pracę ustala się w porozumieniu zawieranym przez dyrektora zakładu karnego lub w umowie zawieranej przez skazanego.

Dopuszczalne jest także wykonywanie pracy nieodpłatnej przez skazanego. Za wykonywane prace nieodpłatne mogą być jednak przyznawane nagrody.

Istotnym jest, że zgodnie z art. 123a § 1 k.k.w. „za prace porządkowe oraz pomocnicze wykonywane na rzecz jednostek organizacyjnych Służby Więziennej lub za prace porządkowe na rzecz samorządu terytorialnego, w wymiarze nieprzekraczającym 90 godzin miesięcznie, wynagrodzenie skazanemu nie przysługuje”.

W celu przyuczenia do wykonywania pracy, skazanemu, za jego pisemną zgodą, można udzielić zgody na wykonywanie nieodpłatnej pracy w przywięziennych zakładach pracy, w okresie nieprzekraczającym 1 miesiąca.

Przy kierowaniu skazanego do pracy uwzględnia się w miarę możliwości zawód, wykształcenie, zainteresowania i potrzeby osobiste skazanego. 

W zakresie zatrudnienia nieodpłatnego, uprawnionymi do zatrudnienia osadzonych są fundacje, stowarzyszenia, organy administracji publicznej, organizacje pożytku publicznego oraz instytucje charytatywne.

W zakresie zatrudnienia odpłatnego, uprawnionymi do zatrudnienia osadzonych są osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, spółdzielnie, spółki osobowe (spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa, spółka komandytowo – akcyjna, spółka partnerska) oraz spółki kapitałowe (spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością).

PrawoDlaKazdego.pl