Zmiany w składzie wspólników spółki z o.o.

W razie zaistnienia zmian w składzie osobowym wspólników spółki z o.o. przepisy Kodeksu spółek handlowych obowiązują nabywcę udziałów do poinformowania o tym fakcie spółki, natomiast sama spółka jest zobowiązana do dokonania korekty stanu prawnego w księdze udziałów oraz zawiadomienia sądu, w którym prowadzone są jej akta rejestrowe.

Księga udziałów jest dokumentem, który prowadzi zarząd spółki. Zgodnie z art. 188 ksh należy do księgi wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) wspólników, adres lub siedzibę każdego z nich, liczbę i wartość nominalną  przysługujących im udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania na udziałach i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów. Istotną okolicznością związaną z tym dokumentem jest fakt, że „obowiązek należytego prowadzenia księgi udziałów jest sankcjonowany zarówno odpowiedzialnością cywilną członków zarządu wobec spółki za szkody wyrządzone działaniem bądź zaniechaniem sprzecznym z prawem, odpowiedzialnością cywilną na zasadach ogólnych wobec wspólników i innych osób zainteresowanych, którym brak księgi udziałów albo jej nierzetelne prowadzenie wyrządza szkodę, jak i odpowiedzialnością karną, gdyż zgodnie z art. 594 § 1 pkt 2 w zw. z art. 594 § 4 ksh sąd rejestrowy nakłada grzywnę w wysokości do 20 000 zł na członka zarządu, który nie prowadzi księgi udziałów zgodnie z art. 188 § 1.” [Kodeks Spółek Handlowych. Komentarz, Mateusz Rodzynkiewicz, wyd. LexisNexis 2013]. Warto zwrócić uwagę, iż nieprowadzenie księgi udziałów może być czynem polegającym nie tylko na całkowitym zaniechaniu obowiązku jej prowadzenia, ale także prowadzenie jej w sposób nierzetelny.

Obowiązkowo również nowy wspólnik powinien zostać ujawniony w aktach rejestrowych spółki. Jeżeli wartość nabytego udziału przekracza 10% wartości kapitału zakładowego to zmiany osobowe w gronie wspólników należy zgłosić formularzem KRS – ZE wskazując dane wspólnika podlegającego wykreśleniu oraz dane nowego wspólnika. Co do zasady nie ma obowiązku przedłożenia sądowi rejestrowemu dokumentu stanowiącego dowód dokonanej transakcji. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 roku (sygn. akt III CZP 22/12) „w postępowaniu o wpis w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego danych wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi co najmniej 10 % kapitału zakładowego (art. 38 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym), sąd rejestrowy może żądać przedstawienia umowy, na podstawie której nastąpiło przeniesienie w tej spółce udziału lub jego części (art. 180 k.s.h).”. Praktyka sądów jest różna w tym przedmiocie. Niektóre z nich korzystają z uprawnienia do domagania się przedstawienia umowy przeniesienia udziałów, część jednak odstępuje od skorzystania z niego i poprzestaje na treści formularza. Istotne jest, że sąd nie może zwrócić wniosku ze względu na brak załączenia tego dokumentu ani wezwać do jego uzupełnienia. Dopiero w sytuacji gdy poweźmie on „uzasadnione wątpliwości” co do stanu faktycznego może on zobowiązać wnioskodawcę do wykazania podstawy zmiany wpisu w KRS. Wraz z wnioskiem o zmianę wpisu w KRS należy wnieść opłatę sądową w kwocie 250 zł oraz opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 100 zł.

Jeżeli zmiana w składzie osobowym wspólników spółki dotyczy podmiotów posiadających mniej niż 10% udziałów w spółce to nie jest wymagane złożenie wspomnianego powyżej wniosku. W takim wypadku zgodnie z ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym fakt ten nie podlega ujawnieniu w rejestrze. W tym przypadku należy jedynie złożyć nową listę wspólników do akt spółki prowadzonych przez właściwy sąd.  Dokument ten musi zostać podpisany przez wszystkich członków zarządu oraz wymieniać liczbę i wartość nominalną udziałów każdego ze wspólników oraz wzmiankę o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału.

Patryk Hatak