Zwłoka w wykonaniu zobowiązania.

Kwestia nieterminowości wykonywania świadczeń, jest problemem dość powszechnym. Nie jest jednak tak, że nieterminowe wywiązywanie się z określonych zobowiązań pozostaje bez konsekwencji – Kodeks cywilny wprost bowiem reguluje skutki zwłoki w wykonaniu zobowiązania.

Zgodnie z definicją, dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie. Termin na wykonanie świadczenia nie zawsze jednak musi być oznaczony. W takim wypadku ze zwłoką mamy do czynienia w sytuacji, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy ma miejsce nie zwłoka, a opóźnienie.  Jako, że Kodeks rozróżnia te dwa pojęcia, należy przyjąć, że opóźnienie występuje wtedy, gdy niezachowanie terminu spowodowały okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, natomiast przesłanką zwłoki jest odpowiedzialność za niewykonanie świadczenia w terminie.

W przypadku zaistnienia zwłoki, wierzyciel może przede wszystkim żądać wykonania zobowiązania przez dłużnika. Ponadto, niezależnie od tego uprawnienia, może on dochodzić od dłużnika naprawienia szkody, która dla niego wynikła ze zwłoki. Możemy miec jednak do czynienia z sytuacją, że zachowanie terminu było dla wierzyciela na tyle ważne, że wskutek niezachowania terminu świadczenie utraciło dla wierzyciela w przeważającym stopniu lub nawet całkowicie znaczenie. Wówczas, wierzyciel nie musi przyjąć zaoferowanego przez dłużnika świadczenia, będąc jednocześnie uprawnionym do żądania naprawienia szkody wynikłej nie ze zwłoki, a z niewykonania zobowiązania.

Nieco inaczej kształtuje się kwestia skutków zwłoki, gdy umowa, z której wynika zobowiazanie jest umową wzajemną, to jest taką, w której świadczenie jednej ze stron stanowi niejako odpowiedź na świadczenie drugiej. W takim wypadku, jeśli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania, zaznaczając przy tym, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie mogła odstąpić od zawartwej umowy. Osoba taka  jest uprawniona także do żądania wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki, a żądanie to jest możliwe zarówno bez wyznaczenia terminu dodatkowego, jak i po jego bezskutecznym upływie. Z kolei jeżeli świadczenia stron można podzielić, a przy tym jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, druga strona może odstąpić od umowy jedynie w stosunku do tej części, której spełnienie nie dokonało się w terminie, albo w stosunku do całej reszty niespełnionego świadczenia – według swojego wyboru. Przy zwłoce ze spełnieniem świadczenia w umowach wzajemnych, strona może również odstąpić od umowy w całości, jednak ogranicza sie to do sytuacji, kiedy częściowe wykonanie świadczenia nie miałoby dla tej strony znaczenia ze względu na właściwość zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez stronę cel umowy, który był stronie będącej w zwłoce wiadomy.

Karolina Wąsikowska