Szukasz Porady?
Stała obsługa firm
Kancelaria w galerii
Zwolnienie od kosztów sądowych.
Wiele osób rezygnuje z dochodzenia swoich praw w sądzie ze względu na koszty związane z prowadzeniem sprawy. Do kosztów sądowych zalicza się bowiem nie tylko opłata składana przy samym wniesieniu pozwu do sądu od której uiszczenia zależy w ogóle przyjęcie pozwu do rozpatrzenia, ale także szereg innych wydatków ponoszonych już podczas toczącego się postępowania (np. opinie biegłych, koszty oględzin itd.).
Zwolnienia od kosztów sądowych może domagać się osoba, która nie jest w stanie ponieść kosztów procesu w całości lub części, bez uszczerbku dla utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Wniosek o przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych należy zgłosić pisemnie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Z racji tego, że czasami sprawy toczą się w sądach znajdujących się poza miejscem zamieszkania, ustawodawca przewidział możliwość złożenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania zainteresowanej osoby. Jest on następnie przesyłany sądowi właściwemu do rozpoznania sprawy.
Na wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych składają się zasadniczo dwa dokumenty. Każdy z nich musi spełniać wymogi przewidziane dla pism procesowych. Pierwszy z nich to umotywowana prośba o umożliwienie skorzystania z takiej ulgi. Drugi to specjalne oświadczenie opisane w ustawie o kosztach sądowych, którego formularz można otrzymać w sądzie lub ściągnąć z internetowej strony Ministerstwa Sprawiedliwości. Oświadczenie to powinno obejmować szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie. Sąd może bowiem zarządzić dochodzenie, jeśli poweźmie wątpliwość co do rzeczywistego stanu majątkowego osoby.
Przedmiotowy wniosek musi zawierać oznaczenie sądu, do którego jest kierowany, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników. Powinien zawierać oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku oraz wskazywać dowody potwierdzające przytaczane fakty (np. odcinek renty, zaświadczenie o zarobkach jako dowód na osiąganie dochodów w określonej wysokości). Ponadto, jak przy każdym piśmie procesowym konieczny jest podpis składającego lub jego przedstawiciela (pełnomocnika) oraz wymienienie załączników składanych razem z wnioskiem. Dodatkowo, gdy jest to pierwsze pismo w sprawie powinno także zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedzib stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sporu. Kolejne pisma identyfikowane są natomiast na podstawie umieszczonej na nich przez składającego sygnatury akt. Jeżeli strona działa przez pełnomocnika, to do pisma pełnomocnictwo to trzeba załączyć. Do pisma dołączyć trzeba po jednym odpisie każdego załącznika, jeżeli wcześniej załączniki nie zostały złożone w oryginale. Gdy wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie będzie zawierał wszystkich wymaganych danych, sąd wezwie zainteresowanego do uzupełnienia braków tylko wtedy, gdy nie jest on reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika (adwokata, radcę prawnego). W tym ostatnim przypadku wniosek zostanie zwrócony.
Na postanowienie odmawiające zwolnienia od kosztów sądowych przysługuje zażalenie, które należy wnieść w terminie siedmiodniowym od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia o odmowie do sądu, wydającego zaskarżane postanowienie. Jeżeli ten nie uwzględni zażalenia, przekaże je wraz z aktami sprawy sądowi II instancji do rozpatrzenia.
W postępowaniu wieczystoksięgowym zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić wyłącznie przed złożeniem wniosku o wpis do księgi wieczystej. Jeżeli wniosek o dokonanie wpisu do księgi wieczystej ma być zamieszczony w akcie notarialnym, zwolnienie od kosztów sądowych może nastąpić wyłącznie przed zawarciem tego aktu.
Sąd może zwolnić od kosztów sądowych w całości lub części. Strona zwolniona całkowicie nie ponosi żadnych kosztów, które przechodzą na Skarb Państwa. Zwolnienie częściowe polega na obciążeniu kosztami w ułamkowo lub procentowo określonej części, zobowiązanie do zapłaty tylko określonej kwoty lub pokrycia tylko niektórych wydatków.
Złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych jest wolne od opłat. W razie oddalenia żądania, strona nie może ponownie domagać się zwolnienia, powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. Taki wniosek zostanie odrzucony i składającemu nie przysługuje zażalenie. Możliwe jest też cofnięcie zwolnienia od kosztów, jeżeli odpadnie przyczyna na podstawie której zostało ono udzielone. Gdyby przyczyna ta nigdy nie istniała, strona zobowiązana zostanie uiścić wszystkie przepisane opłaty i wydatki, a sąd może ukarać ją grzywną za podanie nieprawdziwych okoliczności
Na koniec zauważyć należy, że zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się jego wynagrodzenie (limitowane odpowiednimi przepisami), koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd obowiązkowego stawiennictwa strony. Gdy strona nie jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika kosztami procesu są koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony i jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego w wyniku stawiennictwa w sądzie.
Paweł Chrząszcz
Szukasz porady prawnej?
Chcesz zlecić naszym prawnikom przygotowanie pisma lub prowadzenie sprawy?
Zobacz, jak wygląda nasza "Modelowa opinia prawna" i skorzystaj z formularza poniżej - wycena pytania zawsze jest bezpłatna.
Pracownicy PrawoDlaKazdego.pl pozostają do dyspozycji także w naszej Kancelarii, znajdującej się w Krakowie przy ulicy Lea 202A. Zadzwoń pod numer 609-709-999 i umów się na rozmowę z prawnikiem - zapraszamy na spotkanie.