Wojewoda Małopolski stwierdził nieważność zarządzenia burmistrza. Dlaczego?

Burmistrz jako organ wykonawczy gminy, sprawuje nadzór nad przedszkolami i wydaje w tym zakresie uchwały. Włodarz małopolskiej miejscowości wydał zarządzenie w sprawie organizacji pracy placówek oświatowych, w którym znalazły się zapisy zobowiązujące rodziców i opiekunów prawnych dziecka do złożenia dyrektorowi przedszkola oświadczenia o prowadzonej działalności gospodarczej.  W przypadku podania nieprawdziwych danych, w szczególności dotyczących zamieszkania i zatrudnienia rodziców, przyznał dyrektorowi prawo skreśla dziecka z listy lub przesunięcia go do oddziału realizującego podstawę programową wychowania przedszkolnego w minimalnym wymiarze do 5 godzin dziennie.

Podkreślić należy, na co wskazał Wojewoda, że organ wykonawczy gminy tj. Burmistrz czy dyrekcja przedszkola nie są instytucjami, które powinny i mogą wymierzać sprawiedliwość na podstawie odpowiedzialności karnej za składanie niezgodnych z prawdą oświadczeń. Leży to w gestii organów powołanych do stania na straży praworządności.

W zaskarżonym zarządzeniu Burmistrza zastrzeżono, że świadczenia będą realizowane przez przedszkole tylko po dokonaniu opłaty przez rodziców. Podstawowym zadaniem gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie edukacji publicznej. Tym samym mieszkańcy na poziomie ustawy mają zagwarantowane świadczenia publiczne a wśród nich edukację publiczną swoich dzieci i żaden przepis nie może tego obowiązku gminy w sposób niekorzystny modyfikować.

Dyrektor przedszkola nie może też skreślić dziecka z listy lub przesunąć je do innego oddziału przedszkolnego z powodu powtarzającej się jego nieobecności. Brak jest podstawy prawnej takiego działania dyrektora, czytamy w rozstrzygnięciu nadzorczym Wojewody. Nie może również dochodzić od rodzica pokrycia kosztów niewykorzystanych przez dziecko usług oferowanych przez przedszkole, z powodu nieobecności. Opłaty za przedszkole mają charakter cywilnoprawny, a zatem należy podkreślić, że zastosowanie ma w tym przypadku zasada ekwiwalentności świadczeń, zgodnie z którą opłatę wnosi się za konkretne świadczenia i w relacji do konkretnych kosztów świadczenia usług. W zamian za opłatę podmiot ją uiszczający ma prawo żądać usługi, towaru lub działania ze strony organu publicznego. W sytuacji gdy dziecko nie było obecne za zajęciach organizowanych w przedszkolu, bez względu na powód tej nieobecności, to znaczy, że w tym okresie nie korzysta z usług oferowanych przez przedszkole, tym samym nie powstaje po stronie rodzica obowiązek dokonania opłaty za świadczenia przedszkola.

Z treści zarządzenia wynika, że postanowienia tam określone posiadają cechy aktu prawa miejscowego. Kreują one prawa i obowiązki, mają charakter ogólny, bo skierowane są do wszystkich osób potencjalnie korzystających z usług przedszkoli gminnych i mają zastosowanie do możliwych zdarzeń powtarzalnych. W takiej sytuacji w ocenie Wojewody ww. zapisy wykraczają poza zakres upoważnienia ustawowego przyznanego organowi wykonawczemu gminy oraz w sposób istotny naruszają obowiązujący porządek prawny wobec czego należało stwierdzić ich nieważność.

Burmistrzowi przysługuje skarga na rozstrzygnięcie Wojewody, ale w przedstawionym stanie rzeczy trudno będzie obronić zaskarżonego aktu.

Joanna Gaik