Komu i na jakich warunkach przysługuje służebność mieszkania?

Służebność mieszkania jest jedną ze służebności osobistych, uregulowanych w Ustawie Kodeks Cywilny. Szerzej na temat samych służebności można przeczytać tutaj http://prawodlakazdego.pl/artykuly/s%C5%82u%C5%BCebno%C5%9Bci-gruntowe-i-osobiste

Szczególnym rodzajem służebności osobistej jest służebność mieszkania uregulowana w art. 301 i nast. k.c. Jest to często praktykowana forma służebności, polegająca na zaspokojeniu potrzeby mieszkaniowej określonej osoby. Jak wskazuje się w literaturze „przepis art. 301 nie wskazuje dokładnej treści służebności mieszkania. Pomocne do jej ustalenia mogą być przepisy o dożywociu (art. 908). Na pewno przyjąć można, że służebność mieszkania obejmuje prawo do zamieszkiwania w budynku lub lokalu, co przypomina rozwiązania charakterystyczne dla prawa użytkowania (części tych nieruchomości), który jest nią obciążony” (komentarz lex polonica G. Sikorski, komentarz do art. 302 k.c.)

W mieszkaniu takim razem z uprawnionym mogą mieszkać jego małżonek i dzieci małoletnie. Inne osoby tylko wówczas, gdy są przez uprawnionego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Jednakże dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletniości. Rozszerzenie katalogu osób, które mogą korzystać ze służebności mieszkania jest wyłomem od zasady, zgodnie z którą służebność osobista przysługuje konkretnemu uprawnionemu.

Osoba, na rzecz której ustanowiono służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.

Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.

Jeżeli osoba uprawniona do służebności mieszkania dopuszcza się  rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, to właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

Osoba uprawniona do służebności mieszkania jest obowiązana dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. Natomiast jeżeli zachodzi potrzeba innych nakładów powinna niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.

Zgodnie z ogólną zasadą, służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego. W stosunku jednak do służebności mieszkania można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność ta przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.

Maksymilian Szeląg-Dylewski